Kinders word ook deur die COVID-19-pandemie geaffekteer. In ʼn meningsartikel vir The Conversation (7 Mei), skryf dr Marina Joubert van die Sentrum vir Navorsing oor Wetenskap, Evaluasie en Tegnologie oor hoe verskeie strokies- en tekenprente kan help om kinders oor COVID-19 te leer.

• Lees die vertaalde weergawe van die artikel hier onder.

Strokiesprente en tekenprente 'n kragtige manier om kinders oor COVID-19 te leer

Marina Joubert *

Die wêreldwye COVID-19-pandemie het kinders se lewens heeltemal omgedop. Tuisbly-regulasies beteken hulle kan nie skool toe gaan, 'n speelpark besoek of tyd saam met vriende deurbring nie. Net soos volwassenes, is hulle moontlik bang en gefrustreerd.

Maar indien die regte inligting aan hulle verskaf word, kan kinders kragtige veranderingsagente in hul gesinne en gemeenskappe wees. Dit is volgens 'n UNICEF-gids vir kommunikasie met kinders. Hierdie handleiding vestig die aandag op die noodsaaklikheid om op 'n ouderdoms-gepaste, kultuursensitiewe, inklusiewe en positiewe manier met kinders te kommunikeer. Dit beklemtoon dat die kommunikasie interessant en innemend moet wees om doeltreffend te wees.

In reaksie op die huidige pandemie het toonaangewende gesondheidswetenskaplikes en kindersielkundiges met skrywers, opvoeders en kunstenaars saamgewerk om innoverende kommunikasiemateriaal te vervaardig. Dit wissel van kinderboeke en video's tot infografika en strokiesprente. Dit is 'n kragtige medewerking: wetenskaplikes bied die geloofwaardigheid en akkuraatheid, terwyl kunstenaars seker maak dat dit met kreatiewe flair en aantreklike ontwerp gekommunikeer word.

En daar is wetenskap om hul pogings te ondersteun. 'n Akademiese oorsig van navorsing oor opvoedkundige strokiesprente het tot die gevolgtrekking gekom dat strokiesprente baie potensiaal het om ingewikkelde onderwerpe meer verstaanbaar vir uiteenlopende gehore te maak. Dit word gedoen deur beeldmateriaal met kragtige metafore, karaktergedrewe vertellings en emosioneel gelaaide storielyne te kombineer. Kundiges bevestig dat strokiesprente met wetenskaplike temas terselfdertyd kan vermaak en opvoed en sodoende belangstelling in wetenskaplike onderwerpe kan stimuleer.

Dit is bewys dat strokiesprente meer doeltreffend as handboeke is om die belangstelling in en genot van wetenskaplike onderwerpe te verhoog. Die medium is veral doeltreffend om lae-geletterdheidsgehore en jongmense met 'n verlaagde belangstelling in wetenskap te betrek.

Volgens navorsing kan strokiesprente en strokiesprente uiters doeltreffend wees wanneer hulle probeer om virusse te verduidelik en hoe dit ons gesondheid beïnvloed.

Hier is 'n paar van die beste voorbeelde wat ek die afgelope paar weke teëgekom het. Almal is spesiaal geskep om oor die nuwe coronavirus en COVID-19 te kommunikeer. Dit is belangrik om daarop te let dat hierdie bronne gratis aanlyn gedeel word, en sommiges word in verskillende tale vertaal.

'n Verskeidenheid hulpbronne

'n Fantasie-wese genaamd Ario is die hoofkarakter in My Hero is You. Die boek spruit uit samewerking tussen verskeie agentskappe van die Verenigde Nasies en 'n paar dosyn organisasies wat in die humanitêre sektor werk. Ario help kinders om te verstaan waarom die coronavirus hul lewens verander en hoe om dit te hanteer wanneer hulle bekommerd, kwaad of hartseer voel.

Die draaiboekskrywer Helen Patuck het uit meer as 1 700 kinders, ouers, versorgers en onderwysers van regoor die wêreld se beskrywings van hul maniere om die COVID-19-pandemie te hanteer, geput. Hierdie aanlynboek is ook in klankformaat beskikbaar. Vertaling in meer as 100 tale is of reeds voltooi of aan die gang.

Vaayu is die superheld wat gevra word om Indiese kinders in 'n strokiesprent wat deur die Indiese ministerie van gesondheid en gesinswelsyn uitgereik is, te help om die pandemie te hanteer.

Uit Singapoer kom 'n reeks strokiesprente vir jong kinders met die karakters Baffled Bunny en Curious Cat. Hulle soek raad en uitklaring by Doctor Duck. Hierdie reeks is deur die bekroonde grafiese romanskrywer Sonny Liew, geskep wat saam met medeprofessor Hsu Li Yang, die programleier vir aansteeklike siektes aan die Nasionale Universiteit van Singapoer, gewerk het.

Nosy Crow, 'n Britse uitgewer, het met die hulp van prof Graham Medley van die London School of Hygiene & Tropical Medicine, 'n kundige in die modellering van aansteeklike siektes, 'n digitale boek vir laerskoolkinders geskep. Die boek is ook as 'n gratis e-boek in Afrikaans beskikbaar, met teks deur die Suid-Afrikaanse skrywer Jaco Jacobs.

Nadat kenners op die gebied van geestesgesondheid gevra is wat kinders oor die coronavirus wil weet, het Cory Turner, 'n opvoedkundige verslaggewer op die Nasionale Openbare Radio, 'n aanlyn strokiesprent geskep wat ook in 'n drukbare 'zine'-formaat beskikbaar is. Dit is ook in Chinees en Spaans beskikbaar.

'n Strokiesprent wat deur die Suid-Afrikaanse departement van gesondheid beskikbaar gestel is, bevat die karakter Wazi, wat vrae oor die coronavirus vra en dan raad wat deur sy ouers en onderwysers verskaf is, deel.

Oaky and the Virus is geskryf deur die Suid-Afrikaanse skrywer, digter en akademikus, Athol Williams. Dit is in Engels, isiZulu, Siswati, Sepedi en Tshivenda beskikbaar en help kinders om te verstaan waarom hulle moet tuis bly en gereeld hul hande moet was.

Jive Media Africa, 'n wetenskapskommunikasie-agentskap in Suid-Afrika, het 'n reeks tekenprentgebaseerde infografika geskep met 'Hay'khona Corona' as tema. “Hay'khona" is 'n Suid-Afrikaanse uitdrukking wat “nee, beslis nie!" beteken. Hierdie infografika is gegrond op die riglyne van die Wêreldgesondheidsorganisasie (WHO) rakende COVID-19. Hulle is in verskeie Suid-Afrikaanse amptelike tale beskikbaar, asook tale wat in ander dele van die vasteland gepraat word, soos byvoorbeeld Yoruba, KiSwahili, Frans en Portugees.

Instagrammers is ook besig om grafika oor die hantering van COVID-19 te skep en te deel, met goeie voorbeelde op “comicallysane", “callouscomics" en “comicsforgood".

Bewysgebaseerde kommunikasie

Strokiesprente is natuurlik nie net vir kinders bedoel nie. Sommige is spesifiek vir volwassenes geskep en pak vrae oor die coronavirus met 'n mengsel van opvoeding en humor. Een voorbeeld is 'n versameling wat saamgestel is deur Graphic Medicine, 'n platform vir gesondheidskommunikasie wat deur 'n span navorsers, inligtingspesialiste en kunstenaars geskep is.

Al hierdie werk en die talle ander strokiesprente en tekenprente wat beskikbaar is om COVID-19 te help verduidelik, bewys dat hierdie vorm van media nie ligsinnig en oppervlakkig is nie. Wetenskaplikes en kommunikeerders raak al hoe meer bewus van die spesiale aantrekkingskrag en kommunikasiepotensiaal wat wetenskapstrokiesprente inhou en begin dit nou as deel van 'n bewysgebaseerde portefeulje van kommunikasie-instrumente gebruik.

*Marina Joubert is 'n Wetenskapkommunikasienavorser aan die Universiteit Stellenbosch. Foto: IASC/Helen Patuck.