Tien miljoen
mense in die wêreld het geen nasionaliteit nie. Dít het die Verenigde
Nasies se Hoë Kommissaris vir Vlugtelinge (UNHCR) in 2014 die veldtog #ibelong vir
die beëindiging van staatloosheid van stapel laat stuur. Die Universiteit Stellenbosch (US) het ook onlangs hierdie kwessie aangeroer
toe sy Eenheid vir Godsdiens en Reg in die Beyers Naudé Sentrum vir Publieke Teologie,
Fakulteit Teologie, ’n konferensie aangebied het oor die rol van
geloofsgebaseerde organisasies in Suider-Afrika om staatlose persone te beskerm
en staatloosheid te voorkom. Die geleentheid is in samewerking met die
Suider-Afrikaanse streekskantoor van die Rosa Luxemburg-stigting (RLF) sowel as
die UNHCR se streeksverteenwoordigers vir Suider-Afrika gereël.
Die US se
betrokkenheid het gespruit uit ’n algemene gevoel dat ’n belangrike ontbrekende
stem in die debat oor staatloosheid dié van die akademie was. Aangesien
staatloosheid ’n kwessie is wat uitgebreide navorsing en voorspraak verg, sal
akademiese studie oor dissiplinêre grense heen heelwat bydra om beleid positief
te beïnvloed. “Dit is ’n geleentheid om saam te werk om die uitdaging van
staatloosheid op ons vasteland die hoof te bied,” het prof Reggie Nel, die US
se Dekaan van Teologie, gesê. “Ons het innoverende oplossings nodig om na die
kwesbares in ons samelewing om te sien. Geloofsgemeenskappe het ook ’n rol te
speel, tesame met kollegas uit verskillende vakrigtings sowel as die burgerlike
samelewing.” Die doel was om te toon dat geloofsgemeenskappe ruimtes van
insluiting, beskerming en samehorigheid vir die stemloses, die verswygdes en
veral die staatloses kan wees.
Volgens mnr Jörn Jan
Leidecker, RLF-streeksdirekteur, moet bestaande begrippe van ruimte en
burgerskap bevraagteken word, en moet ons erken dat die begrip van
vreemdelingwees deel is van ons DNS en dat almal in wese wandelende
vreemdelinge is. “Nuwe en innoverende denkwyses word vereis oor ’n volhoubare
toekoms vir ons almal, maar veral vir die kwesbares, verswygdes en kinders,” het
hy gesê. Mev Melanie Khanna, hoof van die afdeling vir staatloosheid by UNHCR
in Genève, het op haar beurt gesê individue behoort oor regte te beskik wat nié
op nasieskap berus nie. “Burgerskap impliseer onder andere dat jy regte het wat
onder die groter gesprek van maatskaplike geregtigheid ressorteer.”
Die aangrypende persoonlike verhale van Caroline Masuki en Sara Allelulia het
die agtergrond uitgemaak vir ’n oproep om aksie en vennootskap om staatloosheid
as ’n kwessie van maatskaplike geregtigheid te benader. Na aanleiding van hulle
eie uitdagings in dié verband het Masuki en Allelulia die behoefte vir
groter bewustheid, vir die voorlegging van bewysgegronde sake aan state, en vir
kerke om na te gaan dat geboortes geregistreer is wanneer hulle babas doop beklemtoon.
Prof Mary-Anne
Plaatjies-Van Huffel, hoof van die Eenheid vir Godsdiens en Reg, het gesê: “Ons
behoort opnuut te bevestig dat elke mens die reg het op lewe, vryheid en
sekuriteit; die reg op onderwys, gelyke beskerming voor die reg, en om vry te
wees van slawerny en marteling; die reg op vrye denke, gewete en godsdiens,
vrye mening en uitdrukking, sowel as die reg op ’n nasionaliteit.”
Mev. Caroline Masuki, Mev Sindisiwe Moyo, LL.B.,
Scalabrini-sentrum van Kaapstad, me Aamina Petersen, LL.M. (Kandidaat), UWK,
prof Benjam Mezmur, ACRWC en UWK, mev Olivia Mugambi-Spielmann, UNHCR Zimbabwe,
prof Robert Vosloo (Sistematiese Teologie, Universiteit Stellenbosch), mev
Melanie Khanna, Hoof: Staatloosheidsafdeling, UNHCR Genève, prof Reggie Nel,
Dekaan: Fakulteit Teologie, Universiteit Stellenbosch, prof Xolile Simon
(Missiologie, Universiteit Stellenbosch), mnr Gert Bruininkx, UNHCR Pretoria,
me Liesl Muller, LL.M. (Kandidaat), Prokureurs vir Menseregte, mev. Sara
Allelulia, prof Mary-Anne Plaatjies-Van Huffel, Universiteit Stellenbosch