Die vestiging van robuuste stelsels om genetiese inligting van patogene te monitor en te ontleed help Suid-Afrika om vinnig en proaktief veranderinge in virusse te vind en na te spoor. Dit maak vinniger reaksies op uitbrekings moontlik en verbeter pandemie-paraatheid in die land en die hele streek.
Op 24 Junie is die nuwe fase van die Genomiese Waarnemingsprojek – 'n belangrike openbaregesondheid-samewerkingsooreenkoms om die monitering en analise van genetiese inligting van patogene op te skaal – amptelik in Kaapstad bekend gestel. Dit is 'n samewerking tussen die Sentrum vir Epidemiese Reaksie en Innovasie (SERI) aan die Universiteit Stellenbosch en die Deutsche Gesellschaft für Internationale Zusammenarbeit (GIZ) as deel van die GIZ SAVax-program. SAVax word medegefinansier deur die Duitse regering, die Federale Ministerie vir Ekonomiese Samewerking en Ontwikkeling (BMZ), en die Europese Unie (EU) en word geïmplementeer in vennootskap met die Suid-Afrikaanse Departement van Gesondheid en die Departement van Wetenskap, Tegnologie en Innovasie. Die finansiering is deel van die Team Europe-inisiatief oor die vervaardiging van en toegang tot entstowwe, medisyne en gesondheidstegnologieë in Afrika (MAV+), wat daarop gemik is om plaaslike entstof- en farmaseutiese vervaardigingskapasiteit en toegang tot gesondheidstegnologieë op die vasteland te versterk.
Die nuwe fase van die Genomiese Waarnemingsprojek sal voortbou op bestaande vordering met bykomende befondsing van R9 miljoen, wat die totale belegging in die vennootskap op R12 miljoen te staan bring. Hierdie finansiering is belangrik om genomiese waarneming vir die belangrikste patogene voort te sit, insluitend respiratoriese patogene met pandemiese potensiaal soos die voëlgriepvirus (H5N1) en potensiële nuwe koronavirusse.
Hierdie medewerking toon die sterk vennootskap tussen Suid-Afrika, Duitsland en die Europese Unie in samewerking op die gebied van wetenskap vir wêreldwye gesondheidsekerheid en gereedheid vir pandemies. Deur kapasiteitsboumaatreëls en verhoogde datadeling kan nasionale en streeksdatabewaarplekke en -netwerke gebou en versterk word. Die vennootskap versterk dus 'n gedeelde verbintenis tot wetenskaplike uitnemendheid, billikheid en proaktiewe epidemiese reaksie oor Afrika heen.
Die bekendstellingsgeleentheid by die SERI-hoofkwartier op die Universiteit Stellenbosch se Tygerbergkampus het 'n toer van laboratoriums, 'n paneelbespreking en 'n toekenningseremonie ingesluit wat deur senior amptenare en hoogwaardigheidsbekleërs bygewoon is.
Fulgencio Garrido Ruiz, EU-adjunk-ambassadeur in Suid-Afrika, het die belangrikheid van Suid-Afrika as 'n strategiese vennoot beklemtoon: “Ons is verheug om die samewerking met Suid-Afrika uit te brei." Om pandemie-gereedheid en billikheid oor die Afrika-vasteland te ondersteun, mobiliseer die Team Europe-inisiatief MAV+ hulpbronne onder EU-lidstate. In Suid-Afrika het die Europese Unie deur MAV+ reeds meer as 700 miljoen euro beskikbaar gestel, waarvan 10 miljoen euro tot dusver navorsingsinfrastruktuur ondersteun.
Garrido het gesê: “Daar is een aspek aan die kern van die benadering, naamlik navorsing en ontwikkeling. 'n Robuuste plaaslike navorsingsraamwerk wat selfonderhoudendheid verbeter en nasies bemagtig om onafhanklik op gesondheidskrisisse te reageer."
Met die klem op die belangrikheid van die Team Europe-inisiatief MAV+ het Sven Hartwig, Adjunk-konsul-generaal tot die Duitse Konsul-generaal in Kaapstad, gesê: “Dit is 'n eer vir die Duitse samewerkingspan om by te dra tot die Team Europe-inisiatief MAV+ en om saam met toegewyde vennote soos SERI te werk."
Hy het ook die belangrikheid van samewerking vir wêreldwye gesondheid beklemtoon: “Hierdie bekendstelling beklemtoon dat waarneming vir pandemie-gereedheid staatmaak op vennootskap en medewerking tussen die openbare en private sektore, die akademiese wêreld en burgerlike samelewing. Duitsland is daarom besonder trots daarop om steeds genomiese waarneming te ondersteun en bly standvastig in sy verbintenis om wêreldwye gesondheidsdoelwitte te deel."
Dr Anban Pillay, Adjunk-direkteur-generaal van die Nasionale Departement van Gesondheid, het die belangrikheid van hierdie vennootskap en die nuwe program onderstreep deur te sê: “Die werk van SERI en die Universiteit Stellenbosch bevorder 'n kultuur van samewerking."
Claudia Aguirre, hoof van die GIZ SAVax-program, het die sterk vennootskap met SERI, wat in 2023 begin het, onderstreep. Met die oog op die toekoms het sy gesê: “In hierdie nuwe samewerking sal hierdie kapasiteitsbou-pogings uitgebrei word. Ons sien daarna uit om SERI te ondersteun in sy reis om wetenskap op die Afrika-kontinent te ontwikkel en by te dra tot die ontwikkeling van oplossings deur Afrika-wetenskaplikes vir Afrika."
“Hierdie vennootskap is 'n voorbeeld van hoe die wetenskap, regerings en internasionale samewerking bymekaar kan kom om openbare gesondheidstelsels te versterk en meer effektief op epidemiese bedreigings te reageer," het prof Tulio de Oliveira, Direkteur van SERI, gesê. “Dit is veral belangrik vir respiratoriese patogene en nuwe patogene soos A-pokke (Mpox), wat pandemiese potensiaal het. Die ekonomiese koste van 'n pandemie is so groot dat die voorkoming daarvan 'n baie wyse en koste-effektiewe belegging is."
Gedurende die eerste fase van die SERI-projek (2023–2024) het die inisiatief meer as 1 000 patogeen-genome gesekwenseer, meer as 50 Afrika-wetenskaplikes opgelei, en data-delingsprotokolle verbeter om uitbrekings-reaksievermoëns te verbeter.
In die tweede SERI-projekfase (2025-2026) word daaraan gewerk om genomiese waarneming vir respiratoriese patogene soos griep, RSV, H5N1-voëlgriep en opkomende COVID-19-stamme uit te brei, terwyl die integrasie van genomiese data in openbare gesondheidsbeleid bevorder word. Suid-Afrika is 'n sleutelspeler in wêreldwye biosekerheid deur die tweede land in die Suidelike Halfrond ná Australië te word wat intydse genomiese opsporing van wintersiekte-patogene verskaf. Verder word daar gefokus op die versterking van laboratoriuminfrastruktuur en toetsing in hulpbron-arm provinsies, terwyl die opleiding en loopbaanontwikkeling van wetenskaplikes aan histories benadeelde universiteite in Suid-Afrika ondersteun word.
Meer oor SERI
Die Sentrum vir Epidemiese Reaksie en Innovasie is 'n wêreldleidende navorsingsentrum aan die Universiteit Stellenbosch wat fokus op die gebruik van genomika en datawetenskap om uitbrekings van aansteeklike siektes oor Afrika heen op te spoor en daarop te reageer.
