Agt miljoen sterftes wêreldwyd word jaarliks toegeskryf aan swak dieet, met ongeveer twee miljoen spesifiek gekoppel aan hoë natriuminname – natrium is 'n primêre bestanddeel van tafelsout. ʼn Afname in natriuminname verminder die risiko van nie-oordraagbare siektes, insluitend hartsiektes en chroniese niersiekte, en verlaag ook die risiko van toestande soos maagkanker verlaag.
In 'n beduidende ontwikkeling het die Wêreldgesondheidsorganisasie (WGO) se Departement van Voeding en Voedselveiligheid riglyne oor soutvervangers met laer natriuminhoud vrygestel. Hierdie riglyne is gevorm deur belangrike bevindinge van 'n Cochrane-sistematiese oorsig wat deur die Universiteit Stellenbosch (US) se Sentrum vir Bewysgebaseerde Gesondheidsorg (SBG) uitgevoer is.
Die WGO het die US se navorsingspan opdrag gegee om hierdie oorsig uit te voer. Die riglyne is amptelik op 27 Januarie 2025 bekendgestel en is ontwikkel volgens die WGO se proses vir goeie praktykriglyne, wat ook 'n deeglike openbare konsultasieproses ingesluit het.
Cochrane-sistematiese oorsigte is die hoogste standaard in bewysgebaseerde gesondheidsorg. Hierdie oorsigte identifiseer, evalueer en sintetiseer sistematies navorsingsbevindinge om spesifieke gesondheidsorgvrae aan te spreek. Die metodologie beklemtoon eksplisiete, sistematiese benaderings om vooroordeel te verminder en betroubare bevindinge vir ingeligte besluitneming te lewer.
Die oorsigspan is gelei deur prof Celeste Naude, 'n geregistreerde dieetkundige en lid van die SGB, wat as senior-outeur gedien het. Dr Amanda Brand was die eerste outeur, met dr Marianne Visser en me Anel Schoonees wat as mede-outeurs bygedra het. Prof Razeen Davids, hoof van die US se Afdeling Nefrologie, het gespesialiseerde kliniese kundigheid verskaf.
Gesonder alternatief vir tafelsout vir sommige
Laer-natrium soutvervangers (LNS) bied 'n alternatief vir konvensionele tafelsout deur die natriuminhoud te verminder deur gedeeltelike vervanging met ander minerale, hoofsaaklik kaliumchloried. Hierdie vervanging help om die gesondheidsrisiko's wat verband hou met gereelde soutinname te verminder, aangesien hoë natrium- en lae kaliumvlakke bydra tot verhoogde bloeddruk.
Kaliumbevattende LNS hou egter potensiële gesondheidsrisiko's in, veral die risiko van hiperkalemie (verhoogde bloedkalium), wat hartritme en -tempo kan beïnvloed. Hierdie risiko's is veral belangrik vir individue met gekompromitteerde nierfunksie, of ander omstandighede of toestande waar kaliumuitskeiding belemmer word.
“Ons oorsig het die robuuste bewyse rakende LNS se effekte op bloeddruk en kardiovaskulêre risiko's ondersoek, in vergelyking met gewone sout, terwyl ons ook veiligheidsoorwegings geëvalueer het," het Naude verduidelik.
Brand het die uitgebreide hersieningsproses in detail beskryf: "Ons het vyf elektroniese databasisse en proefregisters geanaliseer en ongeveer 6 000 rekords gekeur om 26 relevante ewekansige beheerde proewe te identifiseer wat 34 961 volwassenes en 92 kinders betrek het. Ons het die bevindinge gekonsolideer en geëvalueer, en ons vertroue in die gekombineerde bewyse beoordeel op grond van faktore soos metodologiese noukeurigheid en studiegrootte."
'n WGO-riglynontwikkelingsgroep het toesig gehou oor die proses. Naude het die hersieningsbevindinge tydens verskeie riglynontwikkelingsgroep-vergaderings aangebied, waar dit saam met bewyse rakende koste, aanvaarbaarheid, uitvoerbaarheid en billikheid geëvalueer is om finale aanbevelings te formuleer.
Balansering van voordele en skade
Alhoewel die bewyse 'n positiewe effekte op bloeddruk en kardiovaskulêre risiko's getoon het, wat veiligheidsdata beperk. Daar was onsekerheid oor die balans tussen voordele en potensiële risiko's, veral in streke waar baie individue ongediagnoseerde toestande kan hê met verhoogde kaliuminname teenaanduidings, soos in hulpbronbeperkte omgewings.
Die WGO-aanbeveling oor die gebruik van laer-natrium soutvervangers:
- “Om bloeddruk en risiko van kardiovaskulêre siektes te verminder, het die WGO aanbeveel om natriuminname tot minder as 2 g/dag te verminder (sterk aanbeveling). In hierdie konteks is die gebruik van minder gewone tafelsout 'n belangrike deel van 'n algehele natriumverminderingsstrategie.
- Indien daar gekies word om tafelsout te gebruik, stel die WGO voor dat gewone tafelsout vervang word met laer-natrium soutvervangers wat kalium bevat (voorwaardelike aanbeveling).
- Hierdie aanbeveling is bedoel vir volwassenes (nie swanger vroue of kinders nie) in die algemene bevolking, en sluit individue met nierversaking of met ander omstandighede of toestande wat kaliumuitskeiding kan benadeel uit."
Die WGO het die voorwaardelike aard van die LNS-aanbeveling beklemtoon, wat vereis dat implementeerders belangrike oorwegings voor aanneming evalueer, veral rakende veiligheidsmonitering vir verhoogde bloedkaliumvlakke. Hierdie voorwaardelike benadering stel individuele lande en streke in staat om hul omstandighede te assesseer en toepaslike implementeringsstrategieë te ontwikkel.
“Bydrae tot hierdie belangrike globale riglyne stem ooreen met SBG se missie om impakvolle navorsing te doen en ondersteun die US se strategiese Visie 2040," het Naude afgesluit.
