Prof Frank Tanser, Direkteur van Bevolkingsgesondheidsinnovasie in die Sentrum vir Epidemiese Reaksie en Innovasie (SERI) in die Skool vir Datawetenskap en Rekenaardenke aan die Universiteit Stellenbosch, het Dinsdag 23 April 2024 sy intreerede gelewer. Die titel van sy lesing was “Die toename (en taning?) in Suid-Afrika se MIV-epidemie: 'n persoonlike perspektief".
Tanser het met die Afdeling Korporatiewe Kommunikasie en Bemarking gesels oor hoe sy navorsing daarop gemik is om intervensiestrategieë te evalueer en te ontwerp wat die MIV-epidemie en die negatiewe gevolge daarvan in gemeenskappe wat die swaarste deur die epidemie getref is, kan terugdryf.
Vertel ons meer oor jou navorsing en wat jou belangstelling in hierdie spesifieke veld geprikkel het.
Ek is 'n epidemioloog wat in die ruimte-tyd-evolusie van aansteeklike siekte-epidemies spesialiseer. My navorsing fokus op die epidemiologie van belangrike openbare gesondheidsprobleme soos MIV in landelike Afrika-gemeenskappe. Dit het veral ten doel om intervensiestrategieë te evalueer en te ontwerp om die MIV-epidemie en die negatiewe gevolge daarvan terug te dryf in gemeenskappe wat die swaarste deur die epidemie getref is.
Ek het in hierdie gebied begin belangstel toe ek in 1997 my eerste voltydse werk by die Malariaprogram van die Mediese Navorsingsraad in Durban begin het. Ek het voorheen tegnologieë soos afstandwaarneming en geografiese inligtingstelsels gebruik om patrone van agteruitgang te meet met die doel om grondbestuur te verbeter. Dit het na 'n natuurlike vordering gelyk om dieselfde tegnologieë op die gebied van openbare gesondheid toe te pas om siekteverspreiding te verstaan.
Hoe sou jy die relevansie van jou werk, veral vir Afrika suid van die Sahara, beskryf?
Die vlak van nuwe MIV-infeksies is steeds onnodig hoog in baie Afrikalande, maar ons beskik oor die kennis en gereedskap om 'n beduidende verskil te maak. My werk die afgelope 25 jaar in 'n Suid-Afrikaanse landelike gemeenskap wat deur MIV vernietig is, het aansienlike insigte gebied oor die ontwikkelende en dinamiese aard van die MIV-epidemie en sy sleutelaandrywers, wat die MIV-voorkomings- en behandelingsbeleid in Afrika suid van die Sahara inlig. My navorsing oor die impak van die implementering van antiretrovirale terapie (ART) op bevolkingsvlak het tot verreikende en vinnige veranderinge aan regeringsbeleid gelei oor hoe ART-programme in Afrika ontwerp en geïmplementeer word. Ons seminale studie wat in die vaktydskrif Science verskyn het, was die eerste wat getoon het dat gedesentraliseerde MIV-programme onder leiding van verpleegkundiges in landelike gebiede MIV-oordrag op bevolkingsvlak suksesvol kan verminder.
Nuwe nasionale data dui daarop dat Suid-Afrika vordering maak in sy stryd teen MIV. Wat moet ons doen om hierdie momentum te behou?
Een van die belangrikste dinge wat ons kan doen, is om voort te gaan om die dekking van antiretrovirale terapie uit te brei aan diegene wat MIV opgedoen is. Verlede jaar het ons minister van gesondheid, dr Joe Phaahla, gesê dat indien ons almal saamwerk, ons ons doelwit van 95-95-95 kan bereik (95% van die mense wat met MIV leef, weet wat hulle MIV-status is, 95% van die mense wat weet dat hulle met MIV leef, is op lewensreddende antiretrovirale behandeling, en 95% van mense wat op behandeling is, word viraal onderdruk) om die epidemie tot lae vlakke van endemisiteit af te bring.
Op grond van jou vorige navorsing, watter toekomstige voorkomingstrategieë is nodig om MIV-infeksies in Afrika suid van die Sahara te verminder?
Die MIV-epidemie is vinnig besig om te verander en bestaande intervensiestrategieë sal verder moet ontwikkel om tred te hou met die veranderende dinamika van die epidemie. Ons het onlangs twee toelaes van R40 miljoen elk van die National Institutes of Health (NIH) in die VSA ontvang wat ons hiermee sal help. Die eerste NIH-toekenning poog om toekomstige MIV-voorkomingstrategieë vir landelike gemeenskappe in Afrika suid van die Sahara wat erg deur MIV geraak is, te ontwerp ten einde die vermindering in nuwe MIV-infeksies te maksimaliseer. Die navorsing sal gebruik word om die toekomstige implementering van MIV-voorkomingsprogramme in te lig. Dit sal die landelike MIV-toesigsentrum in KwaZulu-Natal gebruik om tendense in die tempo van nuwe MIV-infeksie volgens ruimte, tyd en demografie te kwantifiseer en dan nuwe MIV-voorkomingstrategieë te modelleer en te ontwerp wat daarop gemik is om die veranderinge in die epidemie aan te wend om die vermindering in die tempo van nuwe MIV-infeksies te maksimaliseer.
Die tweede NIH-toekenning het ten doel om een van die grootste uitdagings op die pad na die uitwissing van die epidemie – die lae deelname aan MIV-voorkoming onder mans – aan te spreek. Die toekenning sal 'n baanbrekersproefneming in Oos-Zimbabwe finansier wat daarop gemik is om die deelname aan voorkoming te verhoog. Die kern van hierdie proefneming is die bevordering van voor-blootstellingprofilakse (PrEP) as 'n hoogs doeltreffende metode om MIV-infeksie te voorkom. PrEP behels die gebruik van antiretrovirale medikasie deur individue wat 'n hoë risiko het om die virus op te doen. Die proefneming poog om moeilik bereikbare mans deur hulle portuurnetwerke te betrek en hulle in staat te stel om self vir MIV te toets. Die proefneming sal meer as 3 500 mans in 44 gemeenskappe betrek. Dit gebruik innoverende gemeenskapsondersteuningstrukture om hindernisse vir die deelname aan PrEP te verminder deur die nodigheid vir kliniekbesoeke te verminder.
As 'n toonaangewende wetenskaplike in MIV-navorsing, dink jy die wêreld is op koers om teen 2030 die MIV/Vigs-epidemie as 'n openbare gesondheidsbedreiging te beëindig?
Ongelukkig dink ek nie dit sal teen 2030 gebeur nie, maar daar is tog ongelooflike vordering gemaak. Die beëindiging van MIV as 'n bedreiging vir openbare gesondheid sal volgehoue finansiële belegging en toewyding van baie sektore vereis. In Julie 2023 het UNAIDS (die Gesamentlike Verenigde Nasies se Program oor MIV/Vigs) 'n verslag vrygestel wat toon dat vigs teen 2030 as 'n openbare gesondheidsbedreiging beëindig kan word. Die verslag, getiteld “The Path that Ends Vigs", maak dit duidelik dat die beëindiging van vigs 'n politieke en finansiële keuse is, en dat die lande en leiers wat wel die politieke getoon het om dit te beëindig, buitengewone resultate behaal. Ons sien reeds positiewe resultate in lande soos Botswana, Eswatini, Rwanda, die Verenigde Republiek van Tanzanië en Zimbabwe, om maar net 'n paar te noem.
Jy is reeds baie jare in die uitdagende hoëronderwysomgewing. Hoe bly jy gemotiveerd wanneer dinge moeilik raak?
Dit was soms ongetwyfeld moeilik! Maar ek glo enigiets wat die moeite werd is om te doen, gaan nie maklik wees nie. Dit was uiters motiverend vir 'n siekte soos MIV om 'n impak op beleid te kan hê en om die beduidende vordering wat gemaak is (na die aanvanklike jare van wanhoop) te kan kwantifiseer.
Watter aspekte van jou werk is vir jou die lekkerste?
Ek geniet dit om landelike gebiede in Suid-Afrika en ook in ander dele te besoek en interessante mense te ontmoet; om saam met ongelooflike spanne te werk en by kollegas te leer; en om wetenskaplike resultate te produseer wat beleid verander.
Vertel ons iets opwindends oor jou lewe wat mense nie sou verwag nie.
Ek is al amper deur drie van die 'groot vyf' wilde diere in Afrika doodgemaak. In een van die voorvalle was ek in 2016 van saam met my gesin op 'n stapsafari in die Hluhluwe-Umfolozi-reservaat toe my pa deur 'n swartrenoster deurboor is (hy het oorleef!). Die plaaslike natuurleweprogram op TV, 50|50, het oor sy noue ontkoming berig.
Wat doen jy in jou vrye tyd?
Ek geniet dit om te draf en gholf en tennis te speel – ek het verlede jaar die Knysna-marathon saam met my twee seuns gehardloop. Verder kyk ek ook graag internasionale rugby, besoek ek graag die talle manjifieke wildtuine in Suider-Afrika en stap ek graag saam met my gesin in die berge en ander pragtige omgewings.
- Foto deur Ignus Dreyer (Die Stellenbosch-sentrum vir Fotografiese Dienste).
