Die Internasionale Dag van Vroue en Meisies in die Wetenskap is op Sondag 11 Februarie gevier. In ʼn meningsartikel vir die Mail & Guardian skryf prof Sibusiso Moyo (Viserektor: Navorsing, Innovasie en Nagraadse Studies) dat ons in opvoedkundige geleenthede moet belê, mentorskap- en ondersteuningsnetwerke moet bied en geslagsdiversiteit aktief in wetenskaplike navorsing en innovasie moet bevorder ten einde die volle potensiaal van vroue in die wetenskap te benut.

• Lees die vertaalde weergawe van die artikel hier onder. Klik hier​ vir die artikel soos geplaas.

​Prof Sibusiso Moyo*

Ter viering van die Internasionale Dag van Vroue en Meisies in die Wetenskap op 11 Februarie, is dit noodsaaklik om te besin oor die vordering wat gemaak is en die uitdagings wat steeds voortduur om geslagsgelykheid in die sogenaamde STEM-vakke – wetenskap, tegnologie, ingenieurswese en wiskunde – te verseker. Hierdie dag dien as 'n wêreldwye viering van die onskatbare bydraes wat vroue tot STEM-vakgebiede lewer, terwyl dit ook die verskille beklemtoon wat hulle volle deelname belemmer.

Ek doen 'n beroep op ons almal om ons pogings te verskerp om meer vroue aan te moedig en te ondersteun om loopbane in die wetenskap te volg.

Ondanks die vordering wat in die onderwys gemaak word, bly die geslagsgaping duidelik sigbaar, met miljoene meisies wat steeds struikelblokke ondervind om gehalte-onderwys te ontvang – veral in konflikgeteisterde gebiede. Die opskorting van opvoedkundige geleenthede vir vroue, soos regoor die wêreld al gesien is, beklemtoon die dringende behoefte om sistemiese struikelblokke aan te spreek wat meisies se opvoeding wêreldwyd belemmer. Verder word vroue en meisies buite verhouding uitgesluit van geleenthede om noodsaaklike vaardighede te ontwikkel, wat die siklus van ongelykheid voortsit.

Geslagsverskille duur voort op die gebied van wetenskap en innovasie, wat vroue se rolle en bydraes beperk. Namate tegnologie verder vooruitgaan, is dit van uiterste belang dat vroue nie agterbly nie. Die opkoms van kunsmatige intelligensie (KI) bied geleenthede én uitdagings, maar vroue bly onderverteenwoordig op hierdie gebied. Die gevolge van hierdie wanbalans strek ver, aangesien AI-tegnologieë dikwels vooroordele weerspieël wat ongelykhede veral vir vroue van kleur kan vererger.

Te midde van hierdie uitdagings is daar egter bakens van hoop wat ons inspireer om na groter geslagsgelykheid in STEM-vakke te streef. Die Universiteit Stellenbosch (US) is vanjaar verheug om Melissa Müller, Suid-Afrika se toppresteerder in die 2023-matriekeindeksamen, te verwelkom as 'n skitterende voorbeeld van die potensiaal waaroor jong vroue beskik wat in die wetenskap belangstel. Haar besluit om megatroniese ingenieurswese aan die US te studeer, is 'n voorbeeld van die belangrikheid daarvan om vroue se ambisies in STEM-vakgebiede te koester en te ondersteun. Ons wens baie ander vroue en meisies geluk wat voortgaan om uit te blink en STEM-vakgebiede te betree waarin vroue tradisioneel onderverteenwoordig is.

Ons het by die US gesien hoe die aantal vroulike doktorale gegradueerdes tussen 2018 en 2021 geleidelik toegeneem het tot 48% van doktorale graduandi. Dit vergelyk goed met die 46% wat vir die Suid-Afrikaanse hoëronderwyssektor aangeteken is.

Boonop verteenwoordig die onlangse bekendstelling van die Paarl Africa Underground Laboratory (Paul) -projek 'n baanbrekersinisiatief wat Afrika se potensiaal in wetenskaplike navorsing beklemtoon. Ons moet met die aanpak van hierdie baanbrekerspoging om donker materie en neutrino's te bestudeer, verseker dat vroue aktief by hierdie wetenskaplike aktiwiteit betrokke is en verteenwoordig word.

Kom ons herbevestig op hierdie Internasionale Dag van Vroue en Meisies in die Wetenskap ons verbintenis daartoe om struikelblokke uit die weg te ruim en inklusiewe omgewings te skep waar vroue in STEM kan floreer. Ons moet in opvoedkundige geleenthede belê, mentorskap- en ondersteuningsnetwerke bied en geslagsdiversiteit aktief in wetenskaplike navorsing en innovasie bevorder. Deur die volle potensiaal van vroue in die wetenskap te benut, kan ons betekenisvolle vordering na 'n billiker en meer voorspoedige toekoms vir almal moontlik maak.

Ons gee erkenning aan die vrouewetenskaplikes aan die US wat steeds 'n groot invloed het en voortgaan om toekomstige geslagte te mentor. Prof Michele Miller, wat aan die hoof staan van die US se Diere-TB-navorsingsgroep en die DWI-NNS se Suid-Afrikaanse Navorsingsleerstoel in Diere-TB beklee, en prof Quinette Louw, die uitvoerende hoof van die Departement Gesondheids- en Rehabilitasiewetenskappe aan die US en bekleër van die Suid-Afrikaanse navorsingsleerstoel in innoverende rehabilitasie, is uitstekende voorbeelde.

Terwyl ons die prestasies van vroue in die wetenskap vier, moet ons ook erkenning gee aan die werk wat voorlê ten einde ware geslagsgelykheid in STEM-vakgebiede te bewerkstellig. Kom ons baan saam die weg vir 'n toekoms waar elke meisie en vrou die geleentheid het om haar passie uit te leef en haar talente beskikbaar te stel vir die vorming van die wêreld deur wetenskap en innovasie.

*Prof Sibusiso Moyo is Viserektor: Navorsing, Innovasie en Nagraadse Studies by die Universiteit Stellenbosch.