| Klein mikrobes opgeroep in die stryd teen klimaatsverandering | http://www.sun.ac.za/afrikaans/Lists/news/DispForm.aspx?ID=10900 | | Klein mikrobes opgeroep in die stryd teen klimaatsverandering | Wiida Fourie-Basson (Media: Faculty of Science) | <p>Prof. Thulani Makhalanyane van die Universiteit Stellenbosch se Departement Mikrobiologie is een van 18 toonaangewende mikrobioloë wêreldwyd wat internasionale regerings aanspoor om mikrobes aan te wend in die stryd teen klimaatsverandering.</p><p>Sáám verteenwoordig die groep 24 mikrobiologie-wetenskapsverenigings en -instellings. </p><p>In 'n artikel wat op dieselfde dag in 14 verskillende internasionale vaktydskrifte gepubliseer is, (wat as 'n ongekende prestasie beskou word om die dringendheid van hierdie wekroep tot aksie te beklemtoon), het hierdie groep van 18, ses eenvoudige mikrobiese “entstowwe" beskryf wat as “kortpad" aangewend kan word om die wydverspreide impak van klimaatsverandering hok te slaan. </p><p>Volgens 'n internasionale mediaverklaring, is die impak van klimaatsverandering op 'n veel groter en meer wydverspreide skaal as die COVID-19-pandemie: “Katastrofiese weersgebeurtenisse eis lewens teen 'n kommerwekkende tempo, om die wêreldbevolking te voed was nog nooit so uitdagend nie. En dit weens die verlies van oeste en 'n seevlak wat styg en nasies regoor die Stille Oseaan bedreig".</p><p>Volgens Prof. Makhalanyane, bepleit hulle die inkorporering van mikrobiese gemeenskapsdata in voortgesette besprekings wat verband hou met die Konferensie van Partye (COP) en ander Verenigde Nasies-liggame: “Hierdie agentskappe het gepleit vir spesiale bewaringsgebiede, maar daar is 'n gebrek aan begrip vir die potensiële terugvoer van mikrobiese aktiwiteite en die feit dat dit die effek van klimaatsveranderig kan verminder, of vererger," waarsku hy. </p><p>In die geval van koraalriwwe, byvoorbeeld, is die simbiotiese gasheer-mikrobioom-verhouding tussen korale en hulle mikrobes vervang deur patogeniese (bv. disbiotiese) interaksies. Dit het gelei tot voorgesette koraalverbleiking en die potensiële uitwissing van hierdie “reënwoude van die see" in ons eie leeftyd. </p><p>Volgens die mikrobioloë bestaan daar 'n magdom bewyse dat mikrobes en die mikrobioom die onontginde potensiaal as lewensvatbare klimaatsoplossings het – maar slegs indien hierdie oplossings so vinnig as moontlik en op globale skaal aangewend word. </p><p>In die geval van koolstofsekwestrasie, byvoorbeeld, bepleit hulle die inkorporering van mikrobiese gemeenskapsdata in huidige klimaatsmodelle: “Hierdie modelle neem nie die feit dat mikrobiese gemeenskappe wesenlik tot koolstofsekwestrasie bydra, in ag nie en dit wil voorkom of daar ook nie 'n plan is oor hoe om dit te doen nie," verduidelik Makhalanyane.</p><p>Verder is daar 'n gebrek aan begrip van die volle omvang van mikrobiese diversiteit in Afrika se diverse en unieke omgewings: “Ten einde hierdie “kure" toe te pas is dit belangrik om te weet watter mikroörganismes in Afrika-ekosisteme gehuisves word. Ons moet dringend ons navorsingstudies oor Afrika-mikrobiome uitbrei en by die US is dit reeds een van ons navorsingsfokusse. Dink byvoorbeeld aan die kunsmisrevolusie en toepassings op Afrika-landbougrond – ons moet bakterieë uit hierdie grond isoleer vir langtermyn volhoubare ontwikkeling, " voeg Makhalanyane by. </p><p>Die lys van mikrobiese oplossings wat die groep wil insluit, is:</p><ul><li><strong>Koolstofsekwestrasie-versterkers </strong>–<strong> </strong>Gebruik mikrobes<strong> </strong>om koolstof in grond en oseane in te sluit, wat sodoende CO₂-vlakke in die atmosfeer verlaag en terselfdertyd die grond verryk wat weer beter gewasgroei tot gevolg het. </li><li><strong>Metaanbrekers </strong>–<strong> </strong>Inkorporeer bakterieë by stortingsterreine om die metaangas wat die vullis vrystel, te verminder. Dit kan ook op veeplase en vleilande toegepas word.</li><li><strong>Mikrobiese bio-energie </strong>– Gebruik alge, giste, suikerriet, plantolies en diervette om biobrandstowwe te vervaardig wat die vraag na fossielbrandstof sal verminder. </li><li><strong>Besoedelingsvegters </strong>– Gebruik mikrobes om die besoedelingstowwe in industriële afval van konstruksieterreine af te breek, ten einde besmette grond en water skoon te maak.</li><li><strong>Mikrobioomterapie </strong>– Verander die dieet van koeie om hul metaangasproduksie te verminder.</li><li><strong>Kunsmisrevolusie </strong>– Vervang sintetiese stikstof in kunsmis met natuurlike bakterieë ten einde lug- en watergehalte te verbeter. </li></ul><p>Prof. Raquel Peixoto van King Abdullah Universiteit vir Wetenskap en Tegnologie en president van die Internasionale Vereniging vir Mikrobiese Ekologie, sê in die mediavrystelling dat hul oproep tot aksie, erkenning gee aan die dringendheid om die klimaatskrisis aan te pak deur 'n noodraamwerk van eenvoudige oplossings te ontwikkel. <br></p><p>Die betrokke wetenskapsverenigings en -instellings werk alreeds saam en is gereed om vining 'n taakspan saam te stel om belanghebbendes te ondersteun en die ontwikkeling en implementering van hierdie oplossings te fasiliteer. </p><p>“Ons moedig alle relevante inisiatiewe, regerings, en belanghebbendes aan om uit te reik na ons by <a href="mailto:climate@isme-microbes.org">climate@isme-microbes.org</a>. Ons is gereed en bereid om ons kundigheid, data, tyd en ondersteuning aan te bied vir onmiddellike optrede," sluit hulle af.</p><p>Die navorsing getiteld “<a href="https://www.nature.com/articles/s41564-024-01861-0">Microbial solutions must be deployed against climate catastrophe</a>" is gelyktydig in die volgende vaktydskrifte gepubliseer: <em>Sustainable Microbiology</em>, <em>ISME Journal</em>, <em>mSystems</em>, <em>FEMS Microbiology Ecology</em>, <em>Nature</em> <em>Microbiology</em>, <em>Nature Reviews</em>, <em>Microbiology</em>, <em>Nature Reviews Earth and Environment</em>, <em>Nature Communications</em>, <em>Communications Biology</em>, <em>Communications Earth and Environment</em>, <em>npj Biodiversity</em>, <em>npj Biofilms and Microbiomes</em>, <em>npj Climate Action</em>, <em>npj Sustainable Agriculture</em>.<br></p> |
| Wiskunde- en wetenskaponderwysers kom by die US bymekaar om gaping tussen hoërskool en uni aan te pak | http://www.sun.ac.za/afrikaans/Lists/news/DispForm.aspx?ID=10905 | | Wiskunde- en wetenskaponderwysers kom by die US bymekaar om gaping tussen hoërskool en uni aan te pak | Faculty of Science (media and communication) | <p>Meer as vyftig wiskunde- en fisiese wetenskap-onderwysers van Wes-Kaapse hoërskole het vandeesweek by die Universiteit Stellenbosch (US) bymekaargekom vir die jaarlikse Wiskunde- en Wetenskap-onderwysersforum.</p><p>Die forum is 'n inisiatief van die Fakulteit Natuurwetenskappe om die gaping tussen onderwysers en eerstejaarsdosente in die velde van die fundamentele wetenskappe te oorbrug.<br></p><p><img src="/english/PublishingImages/Lists/dualnews/My%20Items%20View/MSTF_1.png" alt="MSTF_1.png" style="margin:5px;" /><br></p><p>Mariétta van den Worm, Direkteur: Fakulteitsbestuur, sê die primêre doelwitte van die forum is om die kurrikulumkennisgaping tussen onderwysers en dosente te oorbrug; om betekenisvolle en impakvolle verhoudings te bou wat kan help met die werwing, keuring, toelating en gereedheid van voornemende eerstejaarwetenskapstudente; en die bevordering van samewerking vir kurrikulumbetrokkenheid en sosiale impak.</p><p>“Ons wil geleenthede skep vir insiggewende interaksie tussen onderwysers en eerstejaardosente. Saam kan hulle moontlike uitdagings aanspreek wat eerstejaarstudente in die kurrikulum teëkom," verduidelik sy.</p><p>Dit is die tweede sodanige geleentheid vanjaar wat in vennootskap met die US se Afdeling Studentewerwing aangebied word. Volgens Christelle Feyt, Senior Direkteur: Studentewerwing, is die vennootskap met die Fakulteit Natuurwetenskappe in lyn met die geïntegreerde werwingstrategie wat aan die einde van 2023 deur die Rektoraat goedgekeur is. </p><p>“Die Geïntegreerde Studentewerwingstrategie berus op vyf pilare, waarvan samewerkende vennootskappe met fakulteite en eksterne belanghebbendes, soos onderwysers, prominent voorkom. Die strategie maak ook voorsiening vir die vestiging van praktykgemeenskappe vir studentewerwing en uitbreiding van deelname," voeg sy by.</p><p>Die eerste praktykgemeenskap vir werwing van voorgraadse studente is in Junie gestig: “Alle fakulteitspersoneel betrokke by werwing en die Afdeling Studentewerwing is bymekaar gebring om kollegas oor fakulteite heen in staat te stel om beste praktyke in studentewerwing, institusionele kennis en hulpbronne te deel, en om oop kommunikasie, buigsaamheid en behendigheid te bevorder. Die einddoel is om te voldoen aan die verwagtinge en behoeftes van voornemende studente en hul beïnvloedersgroepe, soos ouers en onderwysers," sluit sy af.<br></p><p><img src="/english/PublishingImages/Lists/dualnews/My%20Items%20View/MSTF_2.png" alt="MSTF_2.png" style="margin:5px;" /><br></p><p>Tydens hierdie week se geleentheid is onderwysers verwelkom deur prof. Bertie Fielding, Dekaan van die Fakulteit Natuurwetenskappe, terwyl eerstejaarstudente stories gedeel het oor hoe hulle deur hul primêre en sekondêre onderwysers geïnspireer is om wiskunde en fisiese wetenskappe te studeer. Eerstejaarsdosente soos dr Philip Southey het van die vele beroepsgeleenthede in die natuurwetenskappe gedemonstreer (wat nié in die velde van ingenieurswese of geneeskunde is nié), terwyl dr Riana Roux grafieke getoon het van die vele studierigtings waar wiskunde 'n vereiste is.</p><p>“Met ander woorde," het sy benadruk, “indien leerders aangesê word om eerder Wiskunde Geletterdheid te kies, sal dit hul studie-opsies drasties verminder."</p><p>Na afloop van die geleentheid het verskeie onderwysers hul waardering vir die inisiatief uitgespreek. Meer as een het vir soortgelyke geleenthede in die toekoms gevra. Terwyl hulle die “aansteeklike entoesiasme" van die eerstejaarsdosente en studente waardeer het, het hulle ook beklemtoon dat onderwysers se bekommernisse meer erken moet word, en dat dit in die toekoms voordelig kan wees om vakadviseurs van die Wes-Kaapse Departement van Onderwys in te sluit.<br></p><p><em>Foto's: Henk Oets</em></p> |
| Fisika nagraadse studente raap 5 van die 10 toekennings op by ICO-26 | http://www.sun.ac.za/afrikaans/Lists/news/DispForm.aspx?ID=10892 | | Fisika nagraadse studente raap 5 van die 10 toekennings op by ICO-26 | Faculty of Science (media & communication) | <p>Nagraadse student van die Universiteit Stellenbosch (US) se Departement Fisika het met vyf van die tien studentetoekennings weggestap tydens die onlangse <a href="https://ico26.com/">26ste Kongres van die Internasionale Kommissie vir Optika</a> (ICO-26) wat by die US aangebied is.</p><p>Dr. Yaseera Ismail, voorsitter van die reëlingskomitee en 'n kwantumfisikus aan die US, sê dit is die eerste keer dat die ICO-kongres op Afrikabodem plaasvind: “Ons het vanjaar die registrasiekoste aansienlik verlaag sodat meer Suid-Afrikaanse studente kon deelneem. Normaalweg is hierdie vergaderings so duur dat ons nouliks een of twee studente kan stuur om dit by te woon."</p><p>Die studente wat die toekennings ontvang het, is Eugene Fouché (Beste PhD-plakkaat), Pashlene Naidoo (Beste MSc-plakkaat), Conrad Strydom (Toekenning vir Innoverende Navorsing), Tebogo Ledwaba (Toekenning vir Bedryfsgefokusde navorsing), en Kelsey Everts (Beste Plakkaat oor Gevorderde Optiese Beeldvorming en Spektroskopie).</p><p>Conrad, 'n PhD-student in kwantumfisika, sê dit was 'n wonderlike geleentheid om die ICO-26 by te woon en 'n voordrag te doen: “Ek kon luister na van die mees opwindende en voorpuntnavorsing in optika en fotonika. Om boonop die toekenning vir die mees innoverende navorsing te ontvang, is 'n groot inspirasie om voort te gaan in hierdie navorsingsveld."</p><p>Vir Tebogo, 'n PhD-student in fotonika, was dit 'n uitdagende ervaring om langs haar plakkaat te staan en studente en professors se vrae oor haar navorsing te beantwoord: “Ek stel gewoonlik meer in ánder mense se werk belang en vra hulle vrae uit pure nuuskierigheid. Ek deel dikwels nie so baie oor my eie navorsing nie, tensy hulle," verduidelik sy. </p><p>Vir haar was ICO-26 veral baie interessant: “Ek het geleer oor verskeie toepassings van lig. Ek het ook vir die eerste keer geleer oor sigbare-lig teleskope en optiese frekwensiekamme," voeg sy by.</p><p><strong>Wêreldbekende sprekers</strong></p><p>As voorsitter van die reëlingskomitee het Dr. Ismail ook 'n openbare lesing op die US-kampus gereël deur die 2018 Nobelpryswenner in Fisika, Prof. Donna Strickland, wat tans 'n professor in die Departement Fisika en Astronomie aan die Universiteit van Waterloo, Kanada is.</p><p>Nog 'n Nobelpryswenner in Fisika (2023) wat deelgeneem het, was Prof. Anne L'Hullier van die Lund Universiteit in Swede. Sy het besprekings oor nieliniêre optika, hoë-intensiteit lasers, en die evolusie van attosekonde wetenskap gelei. </p><p>Ander noemenswaardige sprekers sluit ook in: Prof. Juan Yin van die Universiteit van Wetenskap en Tegnologie, China, en Prof. Gerd Leuchs van die Max Planck Instituut en president van OPTICA. Hulle het transformerede onderwerpe gedek wat gestrek het van ruimtegebaseerde kwantumfisika, tot klassieke optika. Prof. Carlos Hernandez-Garzia, 'n ontvanger van die ICO-toekenning vir 2023, het 'n aanbieding gedoen oor attosekonde ligpulsstruktuur-manipulering, terwyl ander sprekers hulle navorsingswerk op gebiede oos fotonika, programmeerbare fotonika, en optiese manipulasie gedeel het.</p><p>“As 'n eerste vir Afrika, het ICO-26 die grondslag gelê vir voortgesette internasionale samewerking vir die bevordering van optikanavorsing en die praktiese toepassings daarvan," sluit Dr. Ismail af.</p><p><em>Op die foto is van links na regs: Conrad Strydom (PhD-student in kwantumfisika), Dr. Yaseera Ismail, Tebogo Ledwaba (PhD-student in fotonika), Pashlene Naidoo (MSc- student in kwantumfisika), Kelsey Everts (MSc-student in fotonika), en Eugene Fouché (PhD-student in fotonika). Krediet: Wiida Fourie-Basson</em></p> |
| US-kundiges deur Akademie vir Wetenskap van SA vereer | http://www.sun.ac.za/afrikaans/Lists/news/DispForm.aspx?ID=10871 | | US-kundiges deur Akademie vir Wetenskap van SA vereer | Corporate Communication and Marketing Division (CCMD) | <p>Vyf senior akademici van die Universiteit Stellenbosch (US) was onder die 44 voorste vakkundiges en wetenskaplikes wat op 23 Oktober by die jaarlikse Toekenningseremonie van die <a href="https://eur01.safelinks.protection.outlook.com/?url=https://www.assaf.org.za/&data=05%7c01%7cltshifura%40uj.ac.za%7c0ea55029350f49787b0608dbe447f0c7%7cfa785acd36ef41bc8a9489841327e045%7c1%7c0%7c638354769897779363%7cUnknown%7cTWFpbGZsb3d8eyJWIjoiMC4wLjAwMDAiLCJQIjoiV2luMzIiLCJBTiI6Ik1haWwiLCJXVCI6Mn0%3D%7c3000%7c%7c%7c&sdata=QoCo/xkbJvbu2opUeCloX%2Bo0KSz3LUFCLgyvy2lUE4o%3D&reserved=0">Akademie vir Wetenskap van Suid-Afrika (ASSAf)</a> as nuwe lede ingehuldig is. Twee jong navorsers van die US is by dieselfde geleentheid by die Suid-Afrikaanse Akademie vir Jong Wetenskaplikes (SAYAS) verwelkom.</p><p>Synde die amptelike nasionale Akademie van Suid-Afrika, is een van ASSAf se kernfunksies om die land se mees uitstaande vakkundiges te vereer deur hulle tot lede van die Akademie te verkies. ASSAf-lede word uit die volle spektrum van dissiplines gekies. Die 44 nuwe lede bring die totale ledetal van ASSAf op 730 te staan.</p><p><strong>Twee van die nuwe ASSAf-lede van die US is van die Fakulteit Natuurwetenskappe. </strong>Hulle is <strong>Prof Resia Pretorius,</strong> uitgelese navorsingsprofessor in die Departement Fisiologiese Wetenskappe; en <strong>Prof Johann Rohwer,</strong> professor in sisteemsbiologie in die Departement Biochemie. Die ander akademici is <strong>Prof Reinette Biggs</strong>, Mededirekteur: Sentrum vir Volhoubaarheidsoorgange (SVO) en bekleër van die DWT/NNS-leerstoel in sosio-ekologiese stelsels en veerkragtigheid; <strong>Prof Anna-Maria Oberholster,</strong> professor in genetika: Departement Genetika, Fakulteit AgriWetenskappe; en <strong>Prof Frank Tanser,</strong> professor in globale gesondheid en Direkteur van Bevolkingsgesondheidsinnovasie by die Sentrum vir Epidemiese Reaksie en Innovasie.</p><p>ASSAf verteenwoordig Suid-Afrika in die internasionale gemeenskap van wetenskapakademies. Die Akademie mobiliseer sy lede – internasionaal bekende geleerdes wat deur hul eweknieë verkies word – om gesaghebbende advies gegrond op wetenskaplike, gestrenge ontleding van bewyse en konsensus van diverse kundiges aan die regering en ander belanghebbendes te verskaf. Daarbenewens erken en beloon ASSAf ook vakkundige prestasie en uitnemendheid in die toepassing van wetenskaplike denke tot voordeel van die samelewing.</p><p>Nuwe lede word elke jaar deur al die bestaande lede verkies. Lidmaatskap van die Akademie is ʼn groot eer en gee erkenning aan vakkundige prestasie. Die lede is die Akademie se kernbate en gee vrywillig van hul tyd en kundigheid in diens van die samelewing.</p><p>Die US se Visekanselier en Rektor, prof Wim de Villiers, het die nuwe groep vakkundiges wat by ASSAf ingehuldig is, geluk gewens. “Hierdie eer weerspieël hul akademiese uitnemendheid en toewyding tot maatskaplike impak. Ek is veral trots op die US-akademici onder hulle, wie se prestasies ons visie bevorder om die leiding as Afrika se voorste navorsingsintensiewe universiteit te neem, ons gemeenskap te inspireer en navorsing met impak regoor Suid-Afrika en verder te bevorder," het De Villiers gesê.</p><p>Prof Sibusiso Moyo, Adjunk-visekanselier: Navorsing, Innovasie en Nagraadse Studies aan die US, het gesê dit is ʼn groot eer vir US-akademici om by ASSAf se geledere aan te sluit. “Hulle vergestalt almal die akademiese uitnemendheid en innoverende gees waarvoor die Universiteit Stellenbosch staan. Hul bydrae tot die bevordering van kennis in hul onderskeie velde en van die US se verbintenis tot navorsingsuitnemendheid, hul bydrae tot vaardigheidsopleiding vir meesters- en doktorale kandidate, asook hul uitnemende toepassing van wetenskaplike denke vir positiewe verandering, word erken. Ek wens hulle die beste toe terwyl hulle voortgaan om die grense van kennis verder as 2024 te verskuif," het Moyo gesê.</p><p><strong>Nuwe SAYAS-lede</strong></p><p>Die Suid-Afrikaanse Akademie vir Jong Wetenskaplikes (SAYAS) het tydens die ASSAf-toekenningseremonie tien nuwe lede ingehuldig. Twee akademici van die US is by SAYAS verwelkom: <strong>Dr Yaseera Ismail</strong> is ʼn senior lektor wat in kwantuminligtingskommunikasie en -verwerking spesialiseer, en <strong>dr Caitlin Uren</strong> is ʼn dosent in mensgenetika, bioinformatika en farmakogenetika.</p><p>SAYAS is in 2011 tot stand gebring om Suid-Afrika se jong wetenskaplikes in staat te stel om ten volle aan plaaslike en internasionaal relevante navorsing- en ontwikkelingsagendas deel te neem.</p><p>Dit bied ʼn nasionale platform waar voorste jong wetenskaplikes van alle dissiplines in die land met mekaar kan interreageer en toegang tot internasionale netwerk- en loopbaanontwikkelingsgeleenthede kan kry.</p><p>SAYAS-lede is wetenskaplikes jonger as 40 met PhD's wat as uitmuntend in hul vakgebied geag word. SAYAS-lede kom uit alle dissiplines, insluitend suiwer en toegepaste wetenskappe, geesteswetenskappe, sosiale wetenskappe en die kunste.<br><br></p><p><br></p> |
| Om kapasiteit te bou vir klimaatslim-landbou in Suid-Afrika | http://www.sun.ac.za/afrikaans/Lists/news/DispForm.aspx?ID=10861 | | Om kapasiteit te bou vir klimaatslim-landbou in Suid-Afrika | Michele Carstens, SUWI | <p><span style="text-align:justify;">Die </span><span style="text-align:justify;">Erasmus-projek, Sentrums vir Beroepsuitnemendheid </span><span style="text-align:justify;">[</span><a href="https://www.cove-sa.eu/" style="text-align:justify;">Centres of Vocational Excellence (CoVE)] vir klimaatslim-landbou in Suid-Afrika</a><span style="text-align:justify;">, het sy halfpadmerk bereik met die CoVE Suid-Afrika Konferensie wat op 15 Oktober 2024 in die Paarl plaasgevind het, gevolg deur 'n reeks opleidingswerksessies.</span></p><p style="text-align:justify;">Hierdie inisiatief wat deur die Europese Unie befonds word is daarop gemik om TVET-kolleges te help om plaaslike CoVE-hubs te vorm wat boere ondersteun en studente help om deelnemende en digitaal vaardige professionele persone te word wat landbou op 'n volhoubaarheidsgrondslag beoefen. </p><p style="text-align:justify;">Die eerste helfte van die projek het gefokus op opleidingswerksessies wat die EU-CoVE-konsep in die Suid-Afrikaanse konteks geplaas het en hierdie hubs gebruik het om die kolleges met industrie te verbind. Belangrike mylpale wat tot dusver behaal is, is onder meer die totstandkoming van die drie streeks-CoVE-hubs by die Boland, Weskus en Lovedale Kolleges in Maart, en die ondertekening van die Briewe van Voorneme met die onderskeie belanghebbendes. </p><p style="text-align:justify;">Die konferensie is aangebied deur Casidra (SOC) Beperk en bygewoon deur afgevaardigdes van die Boland, Lovedale, en Weskus Kolleges, AgriColleges International, die Universiteit Stellenbosch (US), die Mendel Universiteit (Tsjeggiese Republiek) en Maastricht Universiteit (die Nederlande).</p><p style="text-align:justify;">In sy openingsrede het Prof. Burtram Fielding, Dekaan van die US se Fakulteit Natuurwetenskappe die belangrikheid van samewerking tussen verskillende opvoedkundige instellings beklemtoon. </p><p style="text-align:justify;">Die projekverwante aktiwiteite vir die volgende ses maande is op streeksvlak deur die onderskeie kolleges gedeel wat opgevolg is met 'n werksessie oor hoe hierdie aktiwiteite op nasionale vlak ondersteun kan word. Die dag is afgesluit met 'n toer van, en ete by die Klein Goederust Boetiekwynmakery. </p><p style="text-align:justify;">Gedurende die res van die week het die opleidingswerksessies op die volgende onderwerpe gefokus: kulturele diversiteit; EU-waardes; leierskapsstrategieë en -vaardighede; en projekbestuur en -monitering. Hierdie werksessies is aangebied by AgroHub en die Universiteit Stellenbosch Waterinstituut (SUWI), asook Casidra (SOC) Beperk. Die afgevaardigdes is ook aan innoverende kweekhuistegnologieë bekendgestel tydens 'n uitstappie na die HortiDemoCentre by die US se Fakulteit AgriWetenskappe. </p><p style="text-align:justify;">Kontak Manuel Jackson by <a href="file:///C:/Users/science2/AppData/Local/Microsoft/Windows/INetCache/Content.Outlook/AHNJRDTY/jacksonm@sun.ac.za">jacksonm@sun.ac.za</a> vir meer inligting.<br></p> |
| Kwantumtegnologieë kan innovasie, ekonomiese groei aanwakker – Prof Francesco Petruccione | http://www.sun.ac.za/afrikaans/Lists/news/DispForm.aspx?ID=10847 | | Kwantumtegnologieë kan innovasie, ekonomiese groei aanwakker – Prof Francesco Petruccione | Corporate Communication and Marketing/Korporatiewe Kommunikasie en Bemarking | <p>Prof Francesco Petruccione van die Skool vir Datawetenskap en Rekenaardenke aan die Universiteit Stellenbosch (US) het sy intreerede op Woensdag 23 Oktober 2024 gelewer. Die titel van sy lesing was “Die naasliggende kwantum: Die oorbrugging van teorie en tegnologie vir ʼn kwantumtoekoms".</p><p>Petruccione, wat ook die Direkteur is van die Nasionale Instituut vir Teoretiese en Berekeningswetenskappe (NITheCS) waarvan die hoofkantoor by die US geleë is, het met die Afdeling Korporatiewe Kommunikasie en Bemarking gesels oor hoe kwantumtegnologieë deurbrake in geneeskunde en biotegnologie kan bewerkstellig, datasekuriteit kan bevorder, ʼn omwenteling in nywerhede kan meebring en opvoedkundige en loopbaangeleenthede vir die volgende generasie wetenskaplikes en ingenieurs kan skep.</p><p><strong>Vertel ons meer van jou navorsing en hoekom jy in hierdie spesifieke veld belanggestel het.</strong></p><p>Ek was nog altyd geboei deur die rol van toeval in die vorming van die wêreld. Hierdie nuuskierigheid het meegebring dat ek my verdiep het in statistiese fisika (om te bestudeer hoe groot groepe klein deeltjies optree deur statistieke te gebruik) en stogastiese prosesse (prosesse waar die uitkoms nie ten volle voorspelbaar is nie), waar ek geleer het om onsekerheid te aanvaar as ʼn kragtige manier om komplekse stelsels te verstaan. Uiteindelik het hierdie reis my na kwantummeganika gelei, waar waarskynlikheid nie net ʼn abstrakte idee is nie – dit is die kern van alles.</p><p>My navorsing fokus nou op kwantumberekening (die gebruik van die unieke eienskappe van kwantummeganika om probleme baie vinniger op te los as deur gewone rekenaars), kwantumkommunikasie (die gebruik van die beginsels van kwantumfisika om data op ʼn superveilige manier oor te dra) en oop kwantumstelsels (kwantumstelsels wat in wisselwerking met hul omliggende omgewing is) om te ondersoek hoe hierdie tegnologieë rekenaarwetenskap en veilige kommunikasie kan transformeer en nuwe insigte in biologiese prosesse en tegnologie kan bied.</p><p><strong>Hoe sou jy die relevansie van jou werk beskryf?</strong></p><p>Kwantumrekenaarwetenskap beskik oor die potensiaal om probleme aan te pak wat klassieke rekenaars eenvoudig nie kan hanteer nie—soos om komplekse kodes te ontsyfer, nuwe materiale te ontwerp en ʼn omwenteling in die ontdekking van geneesmiddels mee te bring. Kwantumkommunikasie, waarvan die sekuriteit op fisikabeginsels eerder as wiskundige aannames gebaseer is, word van deurslaggewende belang soos wat ons digitale wêreld aanhou uitbrei. </p><p>Deur oop kwantumstelsels te bestudeer, probeer ons ʼn duideliker prentjie kry van hoe kwantumprosesse met hul omgewing in wisselwerking is – ʼn noodsaaklike stap om stabiele, betroubare kwantumtegnologieë te skep. Boonop kan die inbring van kwantumkonsepte in biologie diep insigte ontsluit oor hoe die lewe werk, wat deurbrake in geneeskunde en biotegnologie kan teweeg bring.</p><p><strong>Wat is ʼn paar huidige bydraes van kwantumwetenskap en -tegnologie, en watter potensiaal hou dit in om ons daaglikse lewe te verbeter?</strong></p><p>Kwantumwetenskap en -tegnologie lewer reeds werklike bydraes en daar is nog soveel potensiaal om te ondersoek. Kyk byvoorbeeld na kwantumsleutelverspreiding—dit verhoog reeds datasekuriteit, wat noodsaaklik is in die huidige digitale era. Kwantumsensors maak ook opslae en lewer ongeëwenaarde presisie in alles van mediese beelding tot omgewingsmonitering.</p><p>As ons vorentoe kyk, kan kwantumrekenaarwetenskap die manier hoe ons komplekse probleme oplos heeltemal verander – of dit nou is om molekulêre interaksies te simuleer, nuwe materiale te ontwikkel of logistieke netwerke te optimaliseer. In biologie kan navorsing oor kwantumverskynsels groot deurbrake in die verstaan van die fundamentele meganismes van lewe ontsluit, met enorme implikasies vir gesondheidsorg en biotegnologie.</p><p><strong>Wat behels die mees onlangse vooruitgang in kwantummasjienleer?</strong></p><p>Onlangse deurbrake in kwantummasjienleer behels nuwe maniere om data te verwerk en ontleed, wat geleenthede bied om klassieke metodes te oortref. Kwantumalgoritmes word ontwikkel om take soos dataklassifikasie, -groepering en patroonherkenning aan te pak deur die unieke kwantumeienskappe van superposisie en vervlegting te gebruik om werklike voordele te bied wanneer met komplekse datastelle gewerk word.</p><p>In astrofisika ondersoek ons kwantummasjienleer om die enorme hoeveelhede data te hanteer wat van teleskope en simulasies afkomstig is. Ons het byvoorbeeld kwantummasjienleer suksesvol gebruik om pulsars (vinnig draaiende neutronsterre wat pulse van radiogolwe uitstraal) te klassifiseer met data van die Square Kilometer Array-radioteleskoopprojek (SKA). Op mediese gebied het kwantummasjienleer reuse potensiaal om ʼn omwenteling in diagnostiek en persoonlike behandeling teweeg te bring deur komplekse datastelle soos genomiese volgordes en mediese beelding vinnig te ontleed – wat vinniger, meer presiese gesondheidsorgoplossings meebring.</p><p><strong>As ʼn professor in kwantumrekenarwetenskap, hoe beskou jy die belangrikheid van hierdie veld vir Suid-Afrika en die res van die wêreld?</strong></p><p>Ek beskou kwantumrekenaarwetenskap as ʼn spelbreker vir Suid-Afrika én die res van die wêreld. Die potensiaal daarvan om probleme op te los waarmee klassieke rekenaars sukkel, maak daarvan ʼn sleuteldryfveer vir vooruitgang op gebiede soos materiaalwetenskap, chemie en data-ontleding.</p><p>Vir Suid-Afrika bied kwantumtegnologie ʼn unieke kans om innovasie aan te wakker en ekonomiese groei ʼn hupstoot te gee. Deur in kwantumnavorsing en -ontwikkeling te belê, kan ons plaaslike uitdagings aanpak—soos om energieverspreiding te optimaliseer, gesondheidsorg te verbeter en kuberveiligheid te versterk – terwyl ons die land as ʼn leier in voorpunt-wetenskap reg oor Afrika posisioneer. Dit bied ook opwindende opvoedkundige en loopbaangeleenthede vir die volgende generasie wetenskaplikes en ingenieurs.</p><p>Op ʼn wêreldwye skaal is kwantumrekenaarwetenskap op die punt om ʼn omwenteling teweeg te bring in nywerhede wat wissel van die ontdekking van geneesmiddels tot materiaalwetenskap. Deur aan hierdie globale beweging deel te neem kan Suid-Afrika in tegnologiese vooruitgang deel en help om die toekoms van wetenskap en tegnologie te vorm.</p><p><strong>As jy in jou kristalbal sou kyk, watter rigtings voorsien jy vir kwantumwetenskap en -tegnologie?</strong></p><p>As ek vorentoe kyk, sien ek ʼn paar werklik opwindende kwantumwetenskap- en -tegnologiedeurbrake. Een groot verskuiwing sal wees om kwantumrekenaars van eksperimentele prototipes in praktiese, skaleerbare masjiene te verander wat werklike probleme kan oplos. Ek kan my indink dat globale netwerke deur kwantumverstrengeling en kwantumsleutelverspreiding in kwantumkommunikasie aangedryf word, wat ongeëwenaarde sekuriteit sal lewer. Hierdie netwerke kan die manier waarop ons sensitiewe finansiële, gesondheidsorg- en regeringsinligting beskerm, heeltemal verander.</p><p>Om ʼn dieper begrip van oop kwantumstelsels te kry, sal die sleutel wees om kwantumtegnologie meer stabiel te maak en die korreksie van foute te verbeter – basies om dit vir alledaagse gebruik gereed te maak. By die kruispunt tussen kwantumwetenskap en biologie sien ek kwantumbiologie wat tot beduidende deurbrake lei, soos nuwe insigte in fotosintese en ensiemfunksie, wat nuwe mediese behandelings kan inspireer. Boonop sal die kombinasie van kwantumrekenaarwetenskap met masjienleer data-analise op gebiede soos genomika en finansies aanwakker. Uiteindelik sal die uitbreiding van kwantumonderrig die volgende generasie wetenskaplikes en ingenieurs bemagtig om te innoveer en hierdie tegnologieë se potensiaal ten volle te ontsluit.</p><p><strong>Jy het baie jare in die uitdagende omgewing van hoër onderwys deurgebring. Wat hou jou gemotiveerd wanneer dinge moeilik raak?</strong></p><p>Wat my aan die gang hou, is die gevoel van doelgerigtheid en eindelose moontlikhede wat kwantumwetenskap bied. Heelwat van my motivering kom ook van my studente en kollegas. Om jong wetenskaplikes te onderrig en te mentor herinner my hoekom ek op hierdie veld verlief geraak het – hul nuuskierigheid en entoesiasme is ongelooflik aansteeklik. Uiteindelik is dit die mengsel van betekenisvolle navorsing en om ander te help groei wat my aanhou inspireer, selfs wanneer dinge moeilik raak.</p><p><strong>Watter aspekte van jou werk geniet jy die meeste?</strong></p><p>Ek hou die meeste daarvan om voortdurend nuwe idees te verken en van die opwinding om nuwe uitdagings die hoof te bied. Kwantumwetenskap ontwikkel so vinnig en daar is altyd iets nuuts om te leer of te ontdek—dit is nooit vervelig nie. Ek geniet dit ook baie om jong wetenskaplikes te mentor – om hul groei, nuuskierigheid en bydraes dop te hou herinner my hoekom ek so passievol oor hierdie veld is. Hul entoesiasme is aansteeklik en gee my vars energie, wat die soeke na nuwe kennis selfs meer lonend maak. Die mengsel van deurlopende leer en om die volgende generasie te help groei, maak my werk bevredigend en ongelooflik genotvol.</p><p><strong>Vertel vir ons iets opwindends oor jouself wat mense nie sou verwag nie.</strong></p><p>Ek glo in openheid en het dus nie baie geheime nie. Ek het in Italië grootgeword, maar het gekies om in die buiteland te studeer en het direk ná matriek in Duitsland met my studies begin. Ek het nooit aan ʼn Italiaanse universiteit gestudeer nie.</p><p><strong>Hoe bring jy jou vrye tyd deur? </strong></p><p>Ek hou daarvan om aktief te bly en in die natuur te kom wanneer ek ook al kan. Hardloop, stap en voetslaan is my staatmaker-aktiwiteite – dit hou my fiks, maak my kop skoon en gee dikwels aanleiding tot nuwe idees vir my werk. Met al die pragtige natuurreservate naby mis ek nooit ʼn geleentheid om die natuurlewe en die asemrowende uitsigte te ervaar nie. Ek is ook ʼn groot aanhanger van lees – niks klop ʼn goeie boek om my perspektief te verbreed en my ná ʼn lang dag te help ontspan nie.</p><p> </p><p><br><br></p> |
| Plofbare stuifmeeloorloë: plante wedywer om stuifmeelruimte op bestuiwers | http://www.sun.ac.za/afrikaans/Lists/news/DispForm.aspx?ID=10843 | | Plofbare stuifmeeloorloë: plante wedywer om stuifmeelruimte op bestuiwers | Wiida Fourie-Basson (Media: Faculty of Science) | <p>Wetenskaplikes van Suid-Afrika en Brasilië het empiriese bewyse gevind dat kompeterende plante met mekaar meeding om stuifmeelruimte op bestuiwers (dit wil sê die stuifmeeldraers) te kry, wat dan 'n invloed het op wie se stuifmeel dit tot by die volgende blom gaan maak – of nie.</p><p>In 'n artikel wat hierdie week in <a href="https://www.journals.uchicago.edu/eprint/RQXD9P7GC26CTK5FUXYW/full?redirectUri=/doi/epdf/10.1086/732797"><em>The American Naturalist</em></a> gepubliseer is, voer hulle aan dat plante moontlik strategieë ontwikkel het wat soortgelyk is aan spermmanipulasie by diere. Dít volg na aanleiding van hul waarneming dat plante die hoeveelheid stuifmeel, asook die plek waar hierdie stuifmeel op die liggame van bestuiwers geplaas word, manipuleer.<br></p><div class="ms-rtestate-read ms-rte-embedcode ms-rte-embedil ms-rtestate-notify"><iframe width="540" height="303" src="/english/_layouts/15/videoembedplayer.aspx?site=fd815503b3e242dba5d4c9d4c07b52b0&web=8df8337c4e81442e97dacf869c9a6eb5&folder=f51d49b7852a4008ae23fb2416cceef0&img=https%3A%2F%2Fwww%2Esun%2Eac%2Eza%2Fenglish%2FPublishingImages%2FPlofbare%2520stuifmeelplasing%2520in%2520Hypenea%2520macrantha%2FPreview%2520Images%2FVideo%2520%2D%2520composite%5F1%5Fmp4%2Epng&" data-title="Plofbare stuifmeelplasing in Hypenea macrantha" data-description="Hypenea macrantha gebruik 'n lanseermeganisme om die stuifmeel van mededingende blomme doeltreffend van die snawel van 'n kolibrie-skelet af weg te skiet. Beelde: Bruce Anderson en Vinicius Brito" data-duration="150"></iframe> </div><p>Sommige diere en insekte het komplekse strukture op hul penisse ontwikkel wat waarskynlik die sperm van mededingende mannetjies verwyder uit die wyfies se voortplantingsstelsels, alvorens hul hul eie daar stort of neersit. Maar anders as by diere vind daar by plante geen direkte kontak tydens paring plaas nie. Gevolglik moet die manipulasie van stuifmeel (stuifmeel dra plantsperm) dus plaasvind alvorens die stuifmeel 'n ander blom bereik – gedra op die liggame van die besoekende bestuiwers.<br></p><p>In die geval van <em>Hypenea macrantha</em>, 'n dieprooi blom endemies tot Brasilië, het die navorsers 'n eksperimentele simulasie opgestel en dit met stadige aksie video-opnames vasgelê. Dit wys hoe die blom 'n tipe lanseermeganisme gebruik om die stuifmeel van mededingende blomme doeltreffend van die snawel van 'n kolibrie-skelet af weg te skiet, net om dit dan sekuur met sy éie stuifmeel op presies dieselfde plek te vervang. </p><p>Hierdie meganisme, genaamd plofbare stuifmeelplasing, is nie onbekend in die planteryk nie. Dit is egter die eerste keer dat navorsers empiriese bewyse kan verskaf oor die doeltreffendheid van hierdie meganisme deur fisies die aantal gemerkte kwantumstippelstuifmeelkorrels te tel wat deur so 'n ontploffing van die snawel af weggeskiet word.</p><p><a href="https://www.bruce-anderson-stellenbosch-university.com/">Prof. Bruce Anderson</a>, 'n evolusionêre ekoloog in die Universiteit Stellenbosch se <a href="/english/faculty/science/botany-zoology/Pages/default.aspx">Departement Plant- en Dierkunde</a> en hoofouteur van die artikel, sê hul bevindings verskaf bewyse vir die konsep van mededingende stuifmeelverwydering onder plante. </p><p>Hy verduidelik: “Blomme wat deur kolibries besoek word, plaas hul stuifmeel op die snawels van die voëls, maar daar is maar 'n beperkte spesifieke ruimte waar die stuifmeel neergesit kan word. Blomme het derhalwe 'n lanseermeganisme ontwikkel waarmee stuifmeel na die snawel van die kolibrie geskiet word. Die krag van hierdie ballistiese stuifmeelkorrels skiet die stuifmeelkorrels van mededingende plante wat rééds op die snawel sit weg, en stel dus die blom in staat om sy eie stuifmeelkorrels op 'n skoner snawel te plaas wat natuurlik sy/haar kanse op suksesvolle voortplanting verhoog. </p><p>Met ander woorde: 'n demonstrasie van doeltreffende stuifmeelverwydering deur middel van 'n blomontploffing kan moontlik die eerste bewys wees dat manlike-teen-manlike mededinging kon bydra tot die evolusie van hierdie eienskap, skryf hulle in die artikel.</p><p>Vir Anderson wys hierdie bevinding dat plante dalk met mekaar wedywer op maniere wat voorheen ondenkbaar was: “Tot onlangs het niemand nog daaraan gedink om na hierdie soort stukture in plante te soek nie. Een ding is dat daar nooit enige direkte wisselwerking tussen die blomme van een individu en 'n ander individu is wanneer paring plaasvind nie. Dit maak dit natuurlik moeilik vir blomme om die manlike gamete van ander blomme te manipuleer soos wat diere onderling kan doen," verduidelik hy. </p><p>Maar gameetmanipulasie kan wel plaasvind, nie op ander blomme nie, maar op bestuiwers: “Stel jou voor 'n bestuiwer kom by 'n blom aan, bedek met mededingersstuifmeel van plante wat hy alreeds besoek het. Dan kan dit dalk moeilik wees vir die blom om stuifmeel op die bestuiwer te plaas, aangesien al die spasie daarvoor reeds opgeneem is deur die stuifmeel van mededingende plante. En selfs al slaag die blom daarin om stuifmeel op die bestuiwer te plaas, is die kanse op voorplantingsukses maar skraal omdat dit met al die mededingerstuifmeelkorrels moet wedywer vir toegang tot die saadknoppies van die volgende blom wat besoek word. </p><p>“So wat kan 'n blom doen? Soos diere met penisversierings, kan dit strategieë ontwikkel om die mededingerstuifmeelkorrels van die bestuiwers te verwyder alvorens hulle hul eie stuifmeelkorrels daar plaas," sê hy. </p><p><a href="https://sciprofiles.com/profile/1363151">Prof. Vinícius Brito</a>, ʼn plantkundige aan die Federale Universiteit van Uberlândia in Brasilië en mede-outeur, sê voorheen is gedink dat blomontploffing hoofsaaklik help om stuifmeelkorrels op bestuiwers te plaas of bestuiwers selfs te laat skrik sodat hul na ander plante vlieg, en sodoende hul stuifmeel oor groter afstande versprei. </p><p>“Ons data dui egter daarop dat hierdie meganisme in werklikheid stuifmeel van die vorige blomme (wat op die bestuiwers is) kan verplaas en sodoende manlike voortplantingsukes kan verbeter deur mededinging om potensieel beskikbare ruimte op die bestuiwers se liggame te verhoog," sluit hy af. </p><p><strong>Het jy geweet?</strong></p><ul><li>Ongeveer 94% van plante is hermafrodities, d.w.s. elke individuele blom besit beide manlike en vroulike voortplantingsorgane. Om selfbestuiwing te verhoed, gaan individuele blomme dikwels eers deur 'n manlike fase en dan 'n vroulike fase. </li><li>In die geval van <em>Hypenea macrantha </em> vind die ontploffing plaas, waarna die helmknoppe afwaarts buig en die styl verby die helmknoppe groei soos die blom die vroulike fase binnegaan. </li><li>Stadige aksie video-opnames toon dat <em>Hypenea macrantha</em> se stuifmeel teen 2,62 meter per sekonde beweeg nadat dit vrygestel is (Usain Bolt hardloop ongeveer vier keer vinniger teen 10,44 meter per sekonde).</li><li>Die stuifmeellanseermeganisme in wit moerbeie kan 170 meter per sekonde oorskry, wat dit die vinnigste bekende beweging in die plant- en diereryk maak. </li></ul><div><br></div><div><p><img src="/english/PublishingImages/Lists/dualnews/My%20Items%20View/Explosion_3.jpeg" alt="Explosion_3.jpeg" style="margin:5px;width:597px;" /><br></p><p>Op die foto bo, hierdie beelde uit die stadige aksie video-opname vang 'n <em>Hypenea macrantha</em>-blom se stuifmeelontploffing vas wanneer dit deur 'n kolibrie besoek word. Beelde: Bruce Anderson en Vinicius Brito</p><ul><li>Die artikel getiteld “<a href="https://www.journals.uchicago.edu/eprint/RQXD9P7GC26CTK5FUXYW/full?redirectUri=/doi/epdf/10.1086/732797">Pollen wars: Explosive pollination removes pollen deposited from previously visited flowers</a>" is in <em>The American Naturalist</em> gepubliseer.<br></li></ul></div> |
| US-navorsers skitter by L’Oréal-UNESCO Women in Science-toekennings | http://www.sun.ac.za/afrikaans/Lists/news/DispForm.aspx?ID=10826 | | US-navorsers skitter by L’Oréal-UNESCO Women in Science-toekennings | FMHS Marketing & Communications | <p>Drie belowende vroue navorsers aan die Universiteit Stellenbosch (US) is met die gesogte L'Oréal-UNESCO For Woman in Science-toekennings erken, wat hul uitsonderlike bydrae tot wetenskaplike navorsing en innovasie beklemtoon.<br></p><p>Mev Kimberley Coetzer, dr Lesha Pretorius en dr Nonsikelelo Hlongwa is gekies vir die 2024 L'Oréal-UNESCO For Women in Science South Africa Young Talent-program. Hierdie wêreldwye inisiatief het ten doel om vroue in die wetenskap te erken en te ondersteun deur genootskappe en beurse aan jong vroulike wetenskaplikes beskikbaar te stel, om hulle te help om hul werk te bevorder en geslagshindernisse in STEM-velde te oorkom.</p><p><strong>Baanbrekende bioinformatika-navorsing</strong></p><p>Kimberley Coetzer, 'n PhD-kandidaat in Bioinformatika en Rekenaarbiologie by die Afdeling Immunologie aan die US se Fakulteit Geneeskunde en Gesondheidswetenskappe (FGGW), het haar dankbaarheid vir die toekenning uitgespreek. “Hierdie toekenning is bewys dat harde werk vrugte afwerp," het Coetzer gesê. “Jy moet in jouself glo en dat niemand vir jou sê dat jy nie groot dinge kan bereik nie."</p><p>Coetzer se werk fokus op die ontwikkeling van innoverende multi-omika-pyplyne met behulp van die nuutste tegnologie soos Nextflow. As 'n aspirant-bioinformatikus is sy toegewyd aan die gebruik van rekenaarhulpmiddels om nuwe insigte in komplekse biologiese stelsels te ontbloot. Haar navorsing integreer bioinformatika en menslike genetika om nuwe benaderings in die ontleding van biologiese data te ondersoek.</p><p>Tydens haar meestersgraad by die navorsingsgroep Rare Diseases Genomics in South Africa aan die US het Coetzer beduidende bydraes tot seldsame siektegenomika in die streek gelewer. Sy het 'n bioinformatika-pyplyn ontwikkel en geoptimaliseer om te help met die diagnose van Suid-Afrikaanse pasiënte met osteogenesis imperfecta, 'n genetiese afwyking wat gekenmerk word deur brose bene. Hierdie werk het die potensiaal om diagnose en behandeling vir pasiënte met seldsame genetiese toestande in Suid-Afrika en verder te verbeter.</p><p><strong>Ondersoek die derm-brein konneksie</strong></p><p>Dr Lesha Pretorius, 'n nadoktorale navorser by die Eksperimentele Geneeskunde Navorsingsgroep in die FGGW se Departement Geneeskunde, het haar entoesiasme vir die erkenning gedeel. “Dit is 'n eer om in my veld erken te word," het Pretorius gesê. "Ek is meer geïnspireer as ooit om impakvolle navorsing te doen."</p><p>Pretorius se navorsing ondersoek die ingewikkelde interaksies tussen die derm en die brein, en fokus op hoe ontwrigtings in dermmikrobiota en kommunikasie langs die derm-brein-as bydra tot gepaardgaande toestande by individue met Outisme Spektrumversteuring (OSV). </p><p>Deur hierdie kritieke weë te ondersoek, poog Pretorius om die begrip van OSV-verwante gesondheidsuitdagings te bevorder. Haar navorsing ondersoek hoe wanbalanse in dermbakterieë of ontwrigtings in derm-brein kommunikasie kan bydra tot die ontwikkeling van gepaardgaande toestande by individue met OSV. </p><p>Pretorius se navorsing dra by tot 'n groeiende veld wat neurowetenskap, mikrobiologie en fisiologie oorbrug, met die potensiaal om die lewensgehalte van individue met OSV en hul gesinne te verbeter.</p><p><strong>Post-pandemiese gesondheidsuitdagings onder die soeklig</strong></p><p>Dr Nonsikelelo Hlongwa, 'n gesondheidswetenskappe navorser by die US se Fakulteit Natuurwetenskappe, het haar dankbaarheid uitgespreek vir die toekenning se impak. "Om die L'Oréal-UNESCO For Women in Science-toekenning te ontvang is 'n erkenning van toewyding, harde werk en die potensiaal as 'n opkomende navorser in wetenskap," het Hlongwa gesê. "Dit inspireer nie net selfvertroue om baanbrekende navorsing na te streef nie, maar dien ook as aanmoediging vir jonger geslagte meisies om te glo in hul vermoë om 'n verskil in die wêreld van wetenskap te maak."</p><p>Hlongwa se navorsing ondersoek die uitwerking van COVID-19 op die dermbakterioom en viroom by pasiënte met lang COVID. Haar werk dra by tot 'n wêreldwye poging om die langtermyn-impakte van COVID-19 beter te verstaan en kan lei tot geteikende terapieë en verbeterde pasiëntuitkomste.</p><p>Spesifiek, Hlongwa ondersoek hoe die samestelling en funksie van dermbakterieë en virusse verander kan word by individue wat langdurige simptome ervaar ná COVID-19-infeksie. Deur die dermmikrobioom en viroom te ontleed, poog sy om potensiële verbande tussen mikrobiese wanbalanse en die voortbestaan van simptome by lang COVID-pasiënte te ontbloot.</p><p>Hierdie navorsing kan die weg baan vir nuwe terapeutiese benaderings wat die dermmikrobioom teiken om lang COVID-simptome te verlig, wat moontlik nuwe hoop bied vir diegene wat deur hierdie komplekse toestand geraak word.</p><p>Die erkenning van hierdie drie navorsers beklemtoon die US se verbintenis tot die bevordering van uitnemendheid in wetenskaplike navorsing en van geslagsgelykheid in STEM-velde. Hul baanbrekerswerk in bioinformatika, neurowetenskap en post-pandemiese gesondheidsuitdagings demonstreer die belangrike rol van vroue in die bevordering van wetenskaplike kennis en die aanspreek van dringende globale kwessies.<br></p><p><br><em>Onderskrif: Dr Lesha Pretorius, dr Nonsikelelo Hlongwa, en Kimberley Coetzer.</em><br></p> |
| Mikroörganismes speel belangrike rol in ekosisteme, menslike gesondheid – Prof Thulani Makhalanyane | http://www.sun.ac.za/afrikaans/Lists/news/DispForm.aspx?ID=10821 | | Mikroörganismes speel belangrike rol in ekosisteme, menslike gesondheid – Prof Thulani Makhalanyane | Corporate Communication and Marketing/Korporatiewe Kommunikasie en Bemarking | <p>Prof Thulani Makhalanyane van die Departement Mikrobiologie en die Skool vir Datawetenskappe en Rekenaardenke aan die Universiteit Stellenbosch het op Dinsdag 8 Oktober sy intreerede gelewer. Die titel van sy rede was “Ontsluier die verborge wêreld binne ons: Wat omgewingsmikrobiome ons oor onsself kan leer".<br></p><p>Makhalanyane het met die Afdeling Korporatiewe Kommunikasie en Bemarking gesels oor die belangrike rol wat mikrobiese gemeenskappe (gemeenskappe van bakterieë, eensellige mikroörganismes, swamme en virusse wat in 'n gedeelde omgewing saamleef) in ekosisteme en menslike gesondheid speel.<br></p><p><strong>Vertel ons meer oor jou navorsing en hoekom jy in hierdie spesifieke veld begin belang stel het.</strong><br></p><p>Ek is as ʼn mikrobioloog opgelei en my kundigheid is in mikrobiese ekologie (die studie van hoe mikroörganismes met mekaar en hul omgewing omgaan). Ek stel belang om te verstaan hoe omgewingsfaktore die diversiteit en funksie van mikroörganismes in mense, diere en die omgewing beïnvloed. Ek was nog altyd nuuskierig oor biologie oor die algemeen en was om verskeie redes tot mikrobiologie aangetrokke. </p><p><strong>Hoe sou jy die relevansie van jou werk beskryf?</strong></p><p style="text-align:justify;">ʼn Goeie raamwerk om die betekenis van ons werk te verstaan, is die Verenigde Nasies se Volhoubare Ontwikkelingsdoelwitte (SDG's). Hierdie aspirerende doelwitte stippel ʼn stel prioriteite uit wat deurslaggewend is vir ʼn meer welvarende planeet en ʼn hoër lewensgehalte vir die mensdom. Ons werk is relevant vir elk van hierdie 17 doelwitte. ʼn Groot deel van ons werk fokus byvoorbeeld op SDG 14, “Lewe onder water". Ons studies in die Suidelike Oseaan, ʼn belangrike sink vir antropogeniese (mensgemaakte) CO<sub>2</sub>, het ten doel om die diversiteit en funksionele eienskappe van mikrobiese gemeenskappe (gemeenskappe van mikroörganismes wat saam in ʼn gedeelde omgewing leef) te ondersoek. Ons wil graag verstaan hoe klimaatsverandering hierdie omgewing en die ekosisteemdienste wat ons uit die Suidelike Oseaan put, sal beïnvloed </p><p><strong>Jy het baie navorsing oor mikrobiome gedoen. Watter rol speel hulle in ekosisteme en menslike gesondheid?</strong></p><p>As dit nie vir die eerste fotosintetiese sianobakterieë was nie (ʼn tipe bakterie wat hul eie voedsel met behulp van sonlig kan produseer), sou ons letterlik nie hier gewees het nie. Sonder mikrobiome in die risosfeer (smal stukkie grond wat plantwortels omring en deur hulle beïnvloed word), sou plante nie in staat gewees het om te fotosinteer nie. By mense kan mikrobes verskeie verbindings in voedsel afbreek wat ons liggame nie in staat is om te verwerk nie. Mikrobiese gemeenskappe speel ʼn belangrike rol in enige ekosisteem waarna jy kyk.<br></p><p><strong>Wat kan omgewingsmikrobiome ons oor onsself leer?</strong></p><p style="text-align:justify;">Eerstens is ons verstaan van die faktore wat mikrobiome reguleer, meestal van omgewingsmikrobiome afgelei. Ons weet byvoorbeeld dat hierdie gemeenskappe aansienlik in ruimte en tyd varieer Ons weet ook danksy omgewingstudies dat mikrobiese gemeenskappe variasie ondergaan as gevolg van die vermoë om horisontaal gene van hul bure te bekom. Dit het implikasies vir die rolle wat hierdie mikrobes kan vervul. Studies oor omgewingsmikrobiome verskaf uitstekende modelle met voldoende wye variasie (rakende temperatuur, suurgehalte, ensovoorts), wat ons in staat stel om ʼn beter begrip te verkry van die faktore wat mikrobiese gemeenskappe beïnvloed. As ons weet watter faktore die veranderlikheid van mikrobes beïnvloed, kan ons beter verstaan hoe sommige diëte mikrobiese diversiteit en dus menslike gesondheid kan beïnvloed.<br></p><p><strong>Gebaseer op jou navorsing, hoekom is dit belangrik om die unieke en diverse mikrobiome wat in Afrika-bevolkings voorkom, te verken?</strong></p><p style="text-align:justify;">Die meeste van die studies oor mikrobiome het gefokus op mense in die globale Noorde. Ons het verlede jaar 'n meningstuk geskryf waarin ons op die huidige aansienlike kennisgaping gewys het. Afrika is baie divers wat sy ekosisteme, diere en mense betref. As ons by ʼn punt wil uitkom waar ons medisyne kan pasmaak (omdat ons weet dat die wyse waarop ons medisyne metaboliseer aan ons dieet verwant is), moet ons ons diversiteit ken. Dit is ʼn belangrike beginpunt as ons die potensiaal van presisiemedisyne wil bespreek. Daar is ook reuse potensiaal vir die ontdekking van geneesmiddels deur gebrekkig verkende Afrika-omgewings te ondersoek. Ons kan die nuutste hulpmiddels toepas om nuwe verbindings te ontdek wat belangrike toepassings in biotegnologie, farmaseutiese produkte en gesondheid kan hê <br></p><p><strong>Jy het baie jare in die uitdagende omgewing van hoër onderwys deurgebring. Wat hou jou gemotiveerd wanneer dinge moeilik raak?</strong></p><p>Ek het die beste werk in die wêreld. Die feit dat ek ʼn omgewingsmikrobioloog is, beteken dat ek na sommige van die opwindendste plekke kan reis (bv. Antarktika). Ek werk met mense van reg oor die wêreld en daar gaan nie ʼn dag verby sonder dat ek iets nuuts leer nie. Hoewel sommige dele van die werk roetine is (verslae skryf, ensovoorts), is dit steeds die moeite werd.<br></p><p><strong>Jy het reeds talle toekennings vir jou navorsing ontvang. Wat dryf jou?</strong></p><p style="text-align:justify;">Daar is verskillende dinge wat my regtig dryf. Die wese daarvan is dat ek nuuskierig oor die lewe is. As wetenskaplike dryf die soeke na ontdekking my; daar is soveel vrae wat nie ondersoek is nie en wat net wag... Ek is ook opgewonde dat ek by ʼn universiteit kan werk. Daar is niks meer opwindend as om met ʼn betrokke en gemotiveerde student te werk nie. Dit, asook die soeke na die volgende referaat, hou my regtig aan die gang.<br></p><p><strong>Watter aspekte van jou werk geniet jy die meeste?</strong></p><p>Ek hou daarvan om te reis, oor die nuutste ontwikkelings in my vakgebied te lees en om met studente en nadoktorale genote te werk. Ek vind ons werk lonend en ek is baie opgewonde dat ons studies meer toepassingsmoontlikhede begin oplewer.<br></p><p><strong>Vertel vir ons iets opwindends oor jouself wat mense nie sou verwag nie.</strong></p><p>Dis ʼn moeilike een. Ek dink ek deel waarskynlik te veel op sosiale media, dus is daar min wat onbekend is. Maar ek hou van rekenaarseletjies en geniet ʼn bietjie aftyd op my PlayStation (wat my oudste dogter dink aan haar behoort).<br></p><p><strong>Hoe bring jy jou vrye tyd deur?</strong><strong> </strong></p><p>Ek is mal daaroor om buite te wees en ek stap elke naweek wanneer ek nie werk nie en die weer dit toelaat.<br></p><p><br><br></p> |
| US-chemici ingelyf as genote van SA Chemiese Instituut en Royal Society of SA | http://www.sun.ac.za/afrikaans/Lists/news/DispForm.aspx?ID=10819 | | US-chemici ingelyf as genote van SA Chemiese Instituut en Royal Society of SA | Faculty of Science (media & communication) | <p>Drie chemie-dosente in die Universiteit Stellenbosch se Departement Chemie en Polimeerwetenskap is ingelyf as genote van die <a href="https://www.saci.co.za/saci_fellows.html">Suid-Afrikaanse Chemiese Instituut</a> (SACI).</p><p>Professors Delia Haynes, Bert Klumperman en Willem van Otterlo het erkenning van van SACI ontvang vir 'n verskeidenheid dienste aan hul vakdissipline wat bydraes tot wetenskaplike navorsing, prestasies in die leer en onderrig van chemie, en effektiewe leierskap binne die breër chemie-gemeenskap kan insluit.</p><p>Prof. Haynes spesialiseer in die veld van kristalingenieurswese met multikomponent molekulêre kristalle. Dit behels die begrip en die gebruik van intermolekulêre interaksies/wisselwerking om molekulêre materiale te ontwerp met interessante en nuttige bruikbare fisiese eienskappe. Sy is in 2021 verkies as eerste president van die nuutgestigte Afrika-kristallografie Vereniging. Sy is reeds voorheen vereer vir haar navorsing as die ontvanger van die 2015 Jan Boeyens-toekenning en sy was in 2010 'n Fulbright-beurshouer.</p><p><a href="https://www0.sun.ac.za/chemistry/klumperman_group/">Prof. Klumperman</a> het vanaf 2006 tot 2022 die Suid-Afrikaanse Navorsingsleerstoel (SARChI) in Gevorderde Makromolekulêre Argitekture by die US beklee en sedert 2007 is hy 'n A-gegradeerde van die Nasionale Navorsingstigting. Hy het reeds verskeie toekennings ontvang waaronder die SACI Goue Medalje (2013), die SASOL-medalje as Innoveerder van die Jaar (2015), die Nasionale Wetenskaps- en Tegnologoieforum (NWTF) se Leeftyd-toekenning (2016), en die John FW Herschel-toekenning van die Royal Society of South Africa (2018).</p><p><a href="https://willemvanotterlo.co.za/">Prof. Van Otterlo</a> se navorsing fokus op die gebruik van moderne sintesemetodologieë vir die sintese van klein, funksionele organiese molekules. Van besondere belang is die gebruik van natuurlike produkte as strukturele muse vir die ontwikkeling van nuwe teenkanker-agente. Hy het ook reeds die SACI Raikes Medalje (2004), en die Alexander von Humboldt Stigting se Georg Foster Navorsingsgenootskap vir ervare navorsers ontvang. (2008-2009).</p><p>Boonop is Prof. Van Otterlo – ook tans die US departementshoof – verkies as 'n genoot van die Royal Society of South Africa (RSSAf). Die RSSAf wat in 1908 tot stand gekom het, word beskou as Suid-Afrika se voorste multidissiplinêre wetenskaspsorganisasie. </p><p>Nagraadse studente in die departement het ook húl deel gedoen. Dr Gestél Kuyler het die gesogte SACI Nagraadse Medalje ontvang as die beste PhD-student aan die US, terwyl Me Lisa de Wet die James Moir-medalje vir die beste honneurs-BSc-student in chemie vir 2023 ontvang het. Mnr Reece Tuck, 'n MSc-student in die departement het dieselfde toekenning ontvang (ook 2023) vir sy honneurs-BSc wat hy aan die Nelson Mandela Universiteit voltooi het.</p><p>Prof. Burtram Fielding, Dekaan van die Fakulteit Natuurwetenskappe by die US het die pryswenners gelukgewens: “Ons is trots op julle. Baie dankie vir julle toewyding aan ons fakulteit en die groter chemie-gemeenskap."<br></p> |
