Woensdag (1 Desember) is Wêreldvigsdag. In ʼn meningsartikel vir Health24 (1 Desember), skryf prof Amy Slogrove van die departement Pediatrie en Kindergesondheid dat die tyd aangebreek het om kinders wat MIV-blootgestel en MIV-vry is, ten volle by wêreldwye en Suid-Afrikaanse MIV- en kindergesondheidagendas in te sluit.

• Lees die gedeeltelik vertaalde weergawe van die artikel hieronder.

Amy L Slogrove*

In 2020 het sowat 36 miljoen volwassenes en 1,8 miljoen kinders jonger as 15 jaar wêreldwyd met MIV saamgeleef. Verder is 15,4 miljoen kinders gebore wie se ma's MIV gehad het, maar wat nie self MIV opgedoen het nie en nou “MIV-vry" lewe. Daar word na hierdie groep kinders verwys as MIV-blootgestel en MIV-vry.

Aan die een kant is hierdie 15 miljoen kinders wat MIV-blootgestel en MIV-vry is, 'n rede om fees te vier, veral op Wêreldvigsdag (1 Desember). Dit toon hoe toegang tot intervensies om MIV by moeders te behandel en voortgesette oordrag van MIV na kinders te voorkom, wonderlik vooruitgegaan het oor die laaste dekade – soveel so dat in baie lande meer as 95% van kinders wie se ma's by geboorte MIV gehad het, MIV-vry sal bly. Aan die ander kant, is hierdie syfer 'n rede om 'n oomblik stil te staan. Dit verteenwoordig die voortslepende hoë MIV-voorkoms onder adolessente-meisies en vroue in Afrika suid van die Sahara, en dus die blootstelling van hul ongebore kinders aan MIV en antiretrovirale middels (ARM's) gedurende swangerskap.

In lande in Suider-Afrika, insluitende Eswatini, Lesotho en Suid-Afrika, is 'n verstommende 25%, of een uit elke vier, kinders aan MIV blootgestel (moeders met MIV wat geboorte skenk) en MIV-vry. En verder is een uit elke vier kinders in die wêreld wat MIV-blootgestel en MIV-vry is, in Suid-Afrika. Tog vind daar wêreldwyd of in Suid-Afrika baie min openbare gesprekke plaas oor die pakket moontlike risiko's wat kinders wat gebore word van vroue met MIV, ondervind, selfs wanneer hierdie kinders dit vermy om MIV op te doen en “MIV-vry" bly.  

Hierdie risiko's sluit unieke blootstelling aan MIV en ARM's gedurende swangerskap en somtyds selfs ook in die eerste maande van hul lewens in. Dit sluit ook risiko's in wat 'n negatiewe uitwerking op kinderuitkomste by enige kind – ongeag van MIV-blootstelling (universele blootstellings) – kan hê, maar wat meer dikwels voorkom by kinders wie se ma's by geboorte MIV gehad het. Dit sluit in om te klein te wees by geboorte (groei is beperk) of te vroeg gebore (preterm), om nie al die voordele van borsvoeding te kry nie, ma's wat nie gesond is nie wat gedurende die kinders se kindertyd sterf, groter blootstelling aan ander aansteeklike siektes in die huishouding, soos tuberkulose, en sosiale en strukturele ongelykhede wat gesinne ondervind deur MIV geraak is, insluitende stigma, sosiale uitsluiting, armoede en ander teëspoed soos in die diagram hieronder aangetoon word. Hierdie pakket van moontlike blootstellings lei tot ongelykhede in gesondheid en ontwikkeling onder kinders wie se ma's by hul geboorte MIV gehad het, selfs al is hul kinders MIV-vry.

Dit is tyd dat kinders wat MIV-blootgestel en MIV-vry is, ten volle by die wêreldwye en Suid-Afrikaanse MIV- en kindergesondheidagendas ingesluit word. Dit beteken insluiting by doelwitte en teikens vir die MIV-pandemie wat gemonitor kan word deur die versterking van landwye insameling van kinderuitkomsaanwysers wat gedeaggregeer word deur MIV-blootstelling- en nie deur MIV-infeksiestatus nie.

Navorsingbeleggings het al begin, maar baie meer is nodig om vennootskappe te befonds in gebiede met 'n hoë voorkoms van MIV (soos Suid-Afrika) wat spesifiek ontwerp is om die meganismes en potensiële intervensies te verstaan ten einde hierdie kinders se lewensbaan optimaal te maak. Dit is nou die plig van klinikusse, navorsers en beleidsvormers om op 'n deursigtige en akkurate manier dít wat reeds bekend is, wat steeds onbekend is en wat gedoen word om die voordele, risiko's en nagevolge van blootstelling aan ARM's in die baarmoeder en by geboorte, MIV en 'n MIV-geaffekteerde omgewing te verstaan, met gesinne te deel wat deur MIV geraak is.

Diagram: Die pakket risiko's vir suboptimale vroeë kindergesondheid en -ontwikkeling in kinders wat HIV-blootgestel en HIV-vry is. Die ikone in rooi dui risikofaktore aan wat uniek is aan MIV-blootgestelde en MIV-vrye kinders aan, terwyl die swart ikone universele risikofaktore aandui.

• Klik hier om die res van die artikel soos geplaas te lees.

*Amy L Slogrove is 'n medeprofessor in die departement Pediatrie en Kindergesondheid by die Fakulteit Geneeskunde en Gesondheidwetenskappe aan die Universiteit Stellenbosch. Hierdie stuk is gebaseer op haar onlangse artikel wat in die vaktydskrif, Journal of the International Vigs Society (November 2021), verskyn het.