Klimaatkenners van regoor die wêreld het onlangs by die Universiteit Stellenbosch (SU) vergader om aspekte van uiterste klimaat en weergebeurtenisse te bespreek, insluitend strategieë om meer doeltreffend voor te berei en daarby aan te pas.
Die internasionale konferensie, met die tema “Geïntegreerde reaksies op die intensivering van ekstreme klimaat- en weergebeurtenisse in ontwikkelende ekonomieë," het van 22 tot 24 Mei 2024 plaasgevind. Die geleentheid is aangebied deur die US se Skool vir Klimaatstudies en die Alliance for Collaboration on Climate and Earth Systems Science (ACCESS)-program by die Raad vir Wetenskaplike en Nywerheidsnavorsing (WNNR), in samewerking met twee internasionale vennote: die Wetenskaplike Komitee oor Probleme in die Omgewing (SCOPE) en die Non-Aligned Movement Science and Technology Centre ( NAM S&T). Die konferensie is deur 120 plaaslike en internasionale afgevaardigdes bygewoon.
WNNR senior navorser en ACCESS direkteur dr Neville Sweijd het gesê die vergadering erken die toename in uiterste gebeurtenisse soos vloede, droogtes, veldbrande, uiterste wind en stormvloede. Hierdie gebeurtenisse word meer gereeld, met verhoogde intensiteit, langer duur en buite tipiese seisoenale periodes.
“Klimaatsverandering manifesteer op verskeie maniere. Dit is nie net 'n geleidelike verskuiwing in weerpatrone nie; dit manifesteer as periodieke ongekende uiterstes in temperatuur, reënval en ander klimaatsaspekte. Mense ervaar klimaatsverandering in terme van hittegolwe wat jarelange temperatuurrekords breek, of uiterste reënval wat tot oorstromings lei. Hierdie ekstreme weerstoestande dui op die beduidende impak van klimaatsverandering. Ons het dringend gekoördineerde optredes nodig om by die verwoestende gevolge daarvan aan te pas," het hy gesê.
Klimaatkenners was dit eens dat uiterste klimaat- en weerverskynsels op verskeie maniere 'n onmiddellike bedreiging vir samelewings inhou – van dodelike orkane en siklone tot sterk hittegolwe en lang droogtes. Hierdie gebeure veroorsaak verwoesting, wat lei tot lewensverlies, gemeenskapsverplasing en skade aan infrastruktuur. Sulke gebeurtenisse stel nie net individue in gevaar nie, maar verhoog ook reeds bestaande kwesbaarhede, wat gemarginaliseerde bevolkings buitensporig skade berokken. Hulle het dikwels nie die nodige hulpbronne om voor te berei vir of ten volle van rampe te herstel nie.
“Ekstreme gebeure hou 'n bedreiging in vir ons samelewings aangesien dit ekosisteme kan verander, infrastruktuur kan vernietig en lewensverlies kan veroorsaak. Daarom is dit baie belangrik vir ons om die wetenskaplike dryfvere van hierdie gebeure te ondersoek, asook gereedskap vir vroeë waarskuwing te ontwikkel, en te beplan vir die toepaslike reaksies," het professor Guy Midgley van die Universiteit Stellenbosch gesê.
Hier het hy verwys na onlangse uiterste weerstoestande, soos die 2015 - 2018 Dag Zero-droogte in die Wes-Kaap, die Knysna-brande van 2018 en die Durban-vloede van 2022. In die res van die wêreld was daar voorvalle soos die 2022 Pakistan-vloede, veldbrande in Kalifornië en Australië, oorstromings in Kenia en die droogte in Zimbabwe vanjaar, as gevolg van die onlangse El Niño fenomeen. Hy het opgemerk dat 'n buitengewone beraad op 20 Mei vir die Suider-Afrikaanse Ontwikkelingsgemeenskap (SAOG) in Luanda, Angola, gehou is om die SAOG Humanitêre Appèl van stapel te stuur. Die SAOG-plan soek $5,5 miljard om meer as 56,6 miljoen mense te help met dringende multi-sektor humanitêre hulp, as gevolg van die uitwerking van die 2023/24 El Niño.
"Die Internasionale Paneel oor Klimaatsverandering het in sy jongste assesseringsverslag 'n hele hoofstuk gewy om op hierdie kwessie te fokus en opgemerk dat die voorkoms van ekstreme weerstoestande onder verskeie klimaatsveranderingscenario's gaan verskerp," het Sweijd gesê. “Dit is veral 'n probleem in ontwikkelende lande waar groot sektore van die bevolking meer kwesbaar is vir die impak van uiterste gebeure."
Dr Johan Stander, Direkteur by die Verenigde Nasies se Wêreld Meteorologiese Organisasie (WMO), het gesê die WMO erken dat uiterste klimaatgebeure 'n sleutelimpak van 'n veranderende klimaat is. Die organisasie werk saam met lidlande aan verskeie programme en projekte om eweknieë toe te rus met die kennis en raamwerke om aksies te implementeer vir die ontwikkeling van vroeë waarskuwingstelsels en die versagting van hierdie gebeure.
Dr Dawn Mahlobo van die Suid-Afrikaanse Weerdiens (SAWD) het gesê dat die SAWD verskeie meganismes en vroeë waarskuwingstelsels in plek het vir uiterste weer, wat in verskeie gevalle goed gewerk het. Spesifieke inligting vir spesifieke gebruikers – vir die verskillende sektore soos skeepsvaart, lugvaart, landbou en behuising – moet egter ontwikkel word, en hiervoor implementeer SAWD die Nasionale Raamwerk vir Klimaatdienste.
Die vergadering het aanbiedings ingesluit oor werk wat verband hou met die aspekte van uiterste gebeure, insluitend klimaatwetenskap, risiko en kwesbaarheid, vroeë waarskuwingstelsels, beleid en finansies. Deelnemers van byna 50 organisasies is by die werk betrokke, insluitend afgevaardigdes van onder meer Egipte, Indië, Kenia, Maleisië, Myanmar, Noorweë, Namibië, die Verenigde Koninkryk en Zimbabwe. Die vergadering poog om te leer uit die werk wat reeds aan die gang is en 'n strategie te formuleer wat op alle state toegepas kan word as 'n manier om uiterste klimaatgebeure te bestuur.
Groepfoto deur Peliwe Jubase.
